Koful Nedir? Kofulun Görevi Nedir?

Hücre zarından, çekirdek, Golgi, endoplazmik retikulum zarlarından meydana gelen tek katlı zara sahip organeldir. Bu organel üstlendiği görevlere göre çeşitli isimler alır.

Bitkilerde hayvanlardaki gibi gelişmiş sistemler bulunmadığından kofullar bitkilerde daha fazla işleve sahiptir. Yaşlı bitki hücrelerinde daha büyük ve az sayıda, genç bitki hücrelerinde daha küçük ve çok sayıdadır.

Farklı görevler üstlenen kofullara aşağıda değinilmiştir.

Besin Kofulu

Fagositoz ve pinositoz sırasında hücre içine alınacak besinin hücre zarı ile kuşatılması sonucu oluşur. Amip, öglena ve paramesyum gibi tek hücreli ökaryot canlılarda oluşur. Ayrıca akyuvarlarımızın mikroorganizmaları endositoz ile yutması sonucu da besin kofulu oluşur.

Sindirim Kofulu

Besin kofulunun Iizozom organeli ile birleşmesi sonucu oluşur. Bu kofulda endositoz ile alınan besinin sindirimi yapılır. Sindirim sonucu oluşan monomerler, hücre sitoplazmasına geçerek hücrenin kullanımına sunulur. Amip, öglena ve paramesyumda ayrıca akyuvarlarımızda bu kofula rastlanır.

Boşaltım Kofulu

Sindirim kofulunun içinden hücrenin ihtiyacı olan maddeler sitoplazmaya alındıktan sonra koful içinde atıklar kalır. Atıklar ile dolu bu koful, boşaltım kofulu adını alır. Atıklar boşaltım kofulu sayesinde ekzositoz yoluyla hücreden uzaklaştırılır. Amip, öglena ve paramesyum gibi tek hücreli canlılar, sindirim atıklarını bu kofulu kullanarak ekzositoz ile hücrelerinden uzaklaştırır.

Salgı Kofulu

Golgi aygıtında üretilen salgılar ve aktiflik kazanan enzimler Golgi aygıtı tarafından paketlenerek hücre dışına salgılanır. Salgılamada görevli bu paketlere salgı kofulu denir.

İnsanlarda pankreas, tükürük bezi gibi yapılar, salgılarını salgı kofulu ile hücre dışına gönderir.

Depo Kofulu

Bitki hücrelerinde hayvan hücrelerine göre daha fazla işlevi yerine getirir. Organik ve inorganik birçok maddenin depolandığı keselerdir. Ayrıca bitkilerde oluşan atıkları, pigment maddelerini depolayabilir.

Yaşlı bitki hücrelerinde atıkların birikimi çok fazla olduğundan küçük kofullar birleşir. Oluşan büyük koful, hücrenin sitoplazmasındaki çekirdek ve organellerini hücrenin kenarlarında sıkıştırır. Bu kofula merkezî koful denir. (Görsel 2.31)

Ayrıca bitkilerde antosiyan adı verilen maddeler de depo kofullarında depolanır. Bu maddeler toprağın pH değerine bağlı olarak çiçeklere mavi-pembe gibi renkler kazandırır. Örneğin, tohum hücrelerinde protein, yağ, karbonhidrat gibi maddeleri depolar. Hücrenin iç sıvı derişimi yüksek olduğu için hücre içine osmoz ile giren suyu alarak genişler.

Kontraktil Koful (Vurgan Koful)

Bu kofullar amip, öglena ve paramesyumda bulunur. Bu canlılar tatlı suda yani az yoğun ortamda yaşadıklarından osmoz sonucu canlının sitoplazması suyla dolar. Eğer canlı bu suyu uzaklaştıramazsa patlar. Kontraktil kofullar bu canlılarda sitoplazmaya giren suyu enerji harcayarak hücre dışına atar. Böylece canlının patlamasını önler.

Görsel 2.31 Bitki hücresinde merkezî koful
Görsel 2.31 Bitki hücresinde merkezî koful
  1. Ribozom
  2. Endoplazmik Retikulum
  3. Golgi Aygıtı
  4. Lizozom
  5. Sentrozom
  6. Peroksizom (Mikro Cisimcikler)
  7. Koful
  8. Mitokondri
  9. Plastitler
  10. Hücre İskeleti
  11. Çekirdek

Yorum yapın