Çekirdek Nedir? Çekirdekin Görevi Nedir?

Çekirdek, yapsında DNA molekülü bulundurduğu için hücrenin yönetim merkezidir. (Görsel 2.37)

Görsel 2.37 Ökaryot hücrelerin yönetim merkezi çekirdek
Görsel 2.37 Ökaryot hücrelerin yönetim merkezi çekirdek

Sadece ökaryot hücrelerde DNA molekülü çekirdek içinde bulunur. Hücre bölünmeleri sırasında içerisinde bulunan kalıtım materyali olan DNA eşlenir. Çekirdek bölünür. Böylece kalıtsal bilgi taşıyan DNA molekülü oluşacak yeni hücrelere aktarılmış olur.

Bazı hücrelerde çekirdek sayısı birden fazla olabilir. Örneğin, çizgili kas ve karaciğer hücrelerimiz çok çekirdeklidir. Çünkü bu dokularda birkaç hücre birbirleri ile kaynaşır.

Ayrıca tek hücrelilerden paramesyumda da büyük ve küçük çekirdek olmak üzere iki çekirdek bulunur. Paramesyum yapısındaki bu iki çekirdek arasında iş bölümü vardır.

Çekirdek, çift katlı zar ile çevrilidir. Zar üzerinde tıpkı hücre zarının yapısında bulunan ve madde alışverişinin yapıldığı porlar bulunur. Yalnız çekirdek zarı üzerindeki porlar, hücre zarında bulunan porlardan daha büyüktür.

Örneğin, çekirdek içinde üretilen ve polimer yapıda olan mRNA porlardan geçerek sitoplazmaya çıkar. Sitoplazmada üretilen polimer yapıdaki proteinler ise enzim olarak iş yapmak üzere çekirdek porlarından geçerek çekirdek içine girebilir.

Çekirdek zarı endoplazmik retikulum organelinin zarının devamıdır. Hücrede çekirdek bölünmesinin ilk aşamasında eriyip son aşamasında tekrar oluşur. Çekirdek içinde bulunan sıvı kısma çekirdek plazması denir. Bu sıvı kısımda DNA, RNA, ATP, mineraller, enzimler, nükleotitler, proteinler, su ve daha birçok madde bulunur.

Çekirdek içinde rRNA ve proteinlerin yoğunlaştığı bölgeye çekirdekçik denir. Bu bölgeyi çekirdek plazmasından ayıran bir zar yoktur. Sitoplazmadaki ribozomlarda üretilen protein ve çekirdekçik içinde üretilen rRNA molekülü burada birbirine bağlanarak ribozom organelini oluşturur. Hücrenin ribozom organeline ihtiyacı ile doğru orantılı olarak çekirdekçik sayısı ve büyüklüğü artabilir.

Görsel 2.38 Kromatin iplik, DNA’nın düzensiz hâlidir.
Görsel 2.38 Kromatin iplik, DNA’nın düzensiz hâlidir.

Kromatin iplik, DNA moleküllerinin çekirdek içindeki yoğunlaşmış hâlidir. (Görsel 2.38) Bölünme aşamasında ise DNA molekülleri, çekirdekte bulunan özel proteinlere sarılarak daha düzenli hâle gelir. (Görsel 2.39)

Görsel 2.39 Kromatin ipliğin özel proteinlere sarılarak düzenli hâle gelmesi
Görsel 2.39 Kromatin ipliğin özel proteinlere sarılarak düzenli hâle gelmesi

Görsel 2.40’da bitki hücrelerindeki, Görsel 2.41’de hayvan hücrelerindeki organeller gösterilmiştir. İnceleyiniz.

Görsel 2.40 Bitki hücresinin yapısı
Görsel 2.40 Bitki hücresinin yapısı
Görsel 2.41 Hayvan hücresinin yapısı
Görsel 2.41 Hayvan hücresinin yapısı
  1. Ribozom
  2. Endoplazmik Retikulum
  3. Golgi Aygıtı
  4. Lizozom
  5. Sentrozom
  6. Peroksizom (Mikro Cisimcikler)
  7. Koful
  8. Mitokondri
  9. Plastitler
  10. Hücre İskeleti
  11. Çekirdek

Yorum yapın