Gelir dağılımının; bir ülkede belli bir dönemde oluşan gelirin, kişilere, sektörlere, üretim faktörlerine, bölgelere göre dağılımı olduğuna üçüncü ünitede yer verilmiştir.
Emek, sermaye, doğal kaynaklar ve girişimcilikten oluşan üretim faktörleri ve dolayısıyla bu faktörlerin sahipleri, üretime katkıları oranında üretimden pay alırlar.
Gelir dağılımı, toplumsal adalet ve huzurun sağlanması bakımından çok önemlidir. Adil gelir dağılımı; gelir dağılımında iyileşme, düşük gelir gruplarının gelirden daha fazla pay almasını sağlama ve yoksulluğu azaltmaktır. Ancak bu dağılım hiçbir toplumda hiçbir zaman eşit olmamıştır.
Gelir Dağılımını Biçimlendiren Etkenler Aşağıda Verilmiştir.
Türkiye’nin en önemli sorunlardan biri de gelir dağılımı adaletsizliğidir. Ülkemizde yıllardır yüksek enflasyondan ve ekonomideki yapısal dengesizliğin giderilememiş olmasından dolayı bu adaletsizliğin devam ettiği bilinmektedir. Hane halkı bütçe araştırması sonuçlarına göre 2014 yılında, hane halkı kullanılabilir gelirine göre oluşturulan yüzde 20’lik gruplarından birinci gruptaki hane halklarının gelirden aldığı pay % 6,2 iken, beşinci gruptaki hane halklarının gelirden aldığı pay %45,9 olduğu aşağıdaki tabloda gösterilmektedir.
Tablo 6.3: Türkiye’de Gelir Dağılımı
2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | ||
Birinci | 20% | 6,5 | 6,5 | 5,9 | 6,1 | 6,2 |
İkinci | 20% | 11,1 | 11 | 10,6 | 10,7 | 10,9 |
Üçüncü | 20% | 15,1 | 15,5 | 15,3 | 15,2 | 15,3 |
Dördüncü | 20% | 21,9 | 21,9 | 21,7 | 21,4 | 21,7 |
Beşinci | 20% | 44,9 | 45,2 | 46,6 | 46,6 | 45,9 |
Gelir dağılımı dengesizliğinin azaltılması için alınması gerekli önlemler şunlardır:
- Kamu sektöründeki savurganlığın önlenmesi,
- Girişimcilere bürokratik ve mali kolaylıkların sağlanması,
- Her alandaki savurganlığın önlenmesi, İşsizliğin azaltılması,
- KOBİ’lerin teşvik edilmesi,
- Transfer harcamalarının (yaşlılara, fakirlere, kimsesizlere, gazilere) yaygınlaştırılması. Bu verilecek teşviklerde seçici davranılması,
- Kayıt dışı ekonominin kayıt altına alınması,
- Vergi oranlarının adil olması, tabana yayılması,
- Mesleki ve teknik eğitime gerekli önemin verilmesi,
- Ücret ve maaş sisteminin günün şartlarına göre yenilenmesi,
- Tarımda verimliliğin artırılması,
- Sanayileşmenin sağlanması,
- Sosyal güvenlik kuruluşlarının etkinliğinin artırılmasıdır.