1974 Sina Antlaşması, ABD’nin Orta Doğu’daki etkisini arttırmıştı.
ABD Başkanı Nixon, aynı yıl Mısır, Suudi Arabistan, Suriye, İsrail ve Ürdün’ü ziyaret etti. Bu durum, Mısır’ın yeni lideri Enver Sedat’ın Batı yanlısı politikalar izlemesinde etkili oldu.
Enver Sedat, 1975’te Batı Almanya, Fransa, İtalya, Yugoslavya, Avusturya ve ABD’yi ziyaret edince Mısır-Libya ilişkileri bozuldu. SSCB’nin Libya’ya yakın durması ve Mısır-ABD ilişkilerinin gelişmesi, Enver Sedat’ın 1977’de SSCB ile ilişkileri koparmasına kadar vardı.
Mısır’ın yeni politikası, ABD’yi bir Orta Doğu barışı konusunda cesaretlendirdi. İsrail’de seçimleri kazanan Manecham Begin’in (Meneham Begin) tutumu, İsrail-Mısır diyaloğunu başlattı. Enver Sedat, 19-21 Kasım 1977’de İsrail’i; Begin de 26 Aralık 1977’de Mısır’ı ziyaret etti.
Ancak İsrail’in Batı Şeria’da yeni Yahudi yerleşim merkezleri kurması ABD, Mısır ve İsrail arasındaki görüşmelerin kesilmesine yol açtı. ABD, 1978’de tekrar inisiyatifi ele aldı ve Enver Sedat ile Begin’i Washington yakınlarındaki Camp David’de bir araya getirdi.
ABD Başkanı Carter da görüşmelere aktif olarak katıldı. 17 Eylül 1978’de Mısır, ile İsrail arasında ABD’nin tanık olarak yer aldığı Camp David Antlaşmaları imzalandı.
Camp David Antlaşmaları, “Orta Doğu Barışının Esasları” ve “İsrail-Mısır Barışının Esasları” olmak üzere iki çerçeveden oluşmaktaydı. Filistin sorununun çözümüne yönelik olan “Orta Doğu Barışının Esasları” kısa sürede imzalandı. İsrail-Mısır barışına yönelik antlaşmanın imzalanması, her iki tarafın antlaşmanın maddelerini kendilerine göre yorumlamasının etkisiyle gecikti.
1979 Şubat’ında İran’da Humeyni liderliğinde bir Şii rejimin kurulması, çoğunluğu Sünni olan Arap dünyasını altüst etti, ABD ve İsrail’in de bölgedeki stratejik planlarını değiştirdi.
Bu gelişme, İsrail ile Mısır arasındaki görüşmeleri hızlandırarak 26 Mart 1979’da bir barış antlaşmasının imzalanmasında etkili oldu. Antlaşma ile 1948’den beri sürmekte olan savaş durumuna son verilerek bugünkü İsrail-Mısır sınırı belirlendi ve taraflar birbirlerinin toprak bütünlüğü ve siyasi bağımsızlığına saygı göstermeyi kabul etti.
Bu antlaşma; Arap ülkelerinin Mısır’a ve ABD’ye tepki duymasına, Suriye ve Irak gibi ülkelerin bölgede ön plana çıkarak SSCB’yle yakınlaşmasına neden oldu.
1978-1979 Camp-David Antlaşmaları |
|
Filistin Sorununa Yönelik Bazı Maddeler: Batı Şeria ve Gazze Filistinlilere verilecek, özerkliğin şekli ve kapsamı İsrail, Mısır ve Ürdün arasında yapılacak görüşmelerle belirlenecek. Beş yıllık geçici bir süreyi kapsayacak bu özerklik döneminde İsrail, Batı Şeria ve Gazze’de asker miktarını azaltacak. Özerkliğin üçüncü yılından itibaren İsrail, Mısır, Ürdün ve Filistin temsilcileri Batı Şeria ve Gazze’nin statüsünü belirlemek için görüşecek. İsrail – Mısır Barışına Yönelik Bazı Maddeler: İsrail, Sina Yarımadası’ndan çekilecek. İsrail, Sina’da zaman içinde askerlerini çekerek askersiz bölge oluşturacak. Barış antlaşmasının ihlali durumunda ABD, İsrail’e gerekli yardımları yapacak. |
Camp David Antlaşmaları’na Tepkiler |
| Antlaşmaya Avrupa devletleri destek verirken SSCB, FKÖ ve Arap ülkeleri tepki gösterdi. Arap Birliği ülkeleri, 27 Mart 1979’da Bağdat’ta toplanarak aşağıdaki kararları aldılar: Arap devletleri, Mısır’dan büyükelçilerini çekerek Mısır ile diplomatik ilişkilerini kesecek. Arap Birliği merkezi, Kahire’den Tunus’a taşınacak. Mısır’ın İslam Konferansı, Arap Birliği ve Bağlantısız üyelikleri askıya alınacak. ABD şiddetle kınanacak. Mısır’a Arap ülkelerince yapılan her türlü ekonomik yardım durdurulacak. |
İsrail, 27 Nisan 1982’de Sina’dan tamamen çekildi. Ancak Batı Şeria’da yeni Yahudi yerleşim merkezleri kurmayı sürdürdü, Kudüs’ü başkent yaptı. Golan Tepeleri’ni sınırlarına kattığını açıkladı. Bu durum barış antlaşmalarının amacına ulaşmamasına ve gerginliğin artmasına yol açtı.