Beşerî faaliyetlere bağlı olarak ortaya çıkan bölgelerdir. Beşerî bölgeler belirlenirken kullanılan kriterler; beşerî unsurlar, faaliyetler ya da özelliklerdir (Görsel 3.1).
Nüfus, yerleşme, tarım, sanayi ve kültürel yapı, gibi kriterler kullanılarak beşerî bölgeler oluşturulur.
|
BEŞERÎ BÖLGELER |
| Nüfus Bölgeleri |
| Yerleşim Bölgeleri |
| Tarım Bölgeleri |
| Sanayi Bölgeleri |
| Kültür Bölgeleri |
| Madencilik Bölgeleri |
Coğrafi şartların farklı olması nedeniyle dünya genelinde nüfusun dağılışı düzensizdir (Harita 3.9). Aynı durum ülkemiz için de geçerlidir. Yoğun ve seyrek nüfuslu alanlara göre nüfus bölgeleri oluşturulabilir. Aynı şekilde kır ve kent nüfusuna, doğum ve ölüm oranına, ortalama yaşam süresine ya da göç durumuna göre de bölgeler oluşturulabilir.
Yerleşim Bölgeleri
Yerleşmeler kırsal-kentsel, dağınık-toplu ve fonksiyonuna göre farklı bölgelere ayrılabilir. Örneğin dünya genelinde nüfusu 10 milyondan fazla olan şehirler (Harita 3.10), Türkiye’de ise nüfusu 1 milyondan fazla olan şehirler yerleşim bölgelerine örnek olarak verilebilir.
Tarım Bölgeleri
Tarım arazilerinin niteliğine, yürütülen tarımsal faaliyet türlerine ve yetiştirilen tarım ürünlerine göre oluşturulan bölgelerdir. Örneğin dünya genelinde zeytin yetiştirilen bölgeler ya da Türkiye’de çay yetiştirilen bölgeler tarım bölgelerine örnek olarak verilebilir (Harita 3.11).
Sanayi Bölgeleri
Sanayi faaliyetlerinin yoğun olarak yapıldığı alanlar sanayi bölgelerini oluşturur. Dünya genelinde ABD’nin kuzeydoğusu, Avrupa’nın batı ve kuzeybatısı, Rusya Federasyonu’nun batısı ile Japonya, Güney Kore ve Çin sanayinin geliştiği bölgeler arasında yer alır.
Ülkemizde ise İstanbul, Balıkesir, Ankara gibi merkezler kimya sanayinin geliştiği bölgeler arasındadır (Harita 3.12).
Kültür Bölgeleri
Bir ya da daha çok kültürel özelliği (dil, din, mimari vb.) paylaşan insanların yerleşmiş oldukları alanların oluşturduğu bölgelerdir. Coğrafyacılar kültür bölgelerini, benzer kültür özelliklerine sahip insanları gruplandırmak ve diğer bölgelerle olan farklılıklarını tasvir etmek için kullanırlar.
Örneğin dünya üzerinde dinlerin dağılışını gösteren bir harita üzerinde İslam dini bölgesi, Müslümanların yaygın olarak yaşadığı alanları gösterecektir. Ülkemizde ise folklorik (halk müziği, halk oyunları vb.) çeşitliliğe göre ayrılan bölgeler, kültür bölgelerine örnektir.
| BİLGİ KUTUSU |
| Ülkemiz sahip olduğu fiziki ve beşerî coğrafya özellikleriyle çok sayıda farklı bölge örneğini içerisinde barındıran dünyanın sayılı ülkeleri arasındadır. Ülkemizin sahip olduğu bu coğrafi potansiyelin farkında olmamız oldukça önemlidir. |
Madencilik Bölgeleri
Maden yataklarının bulunduğu alanlara, çıkarılan maden türüne, maden ocağının işletme türüne göre maden bölgeleri oluşturulabilir. Bor madeni üreten ülkelerin oluşturduğu bölgeler maden bölgelerine örnek olarak verilebilir (Harita 3.13).
