Yeryüzünde bütünüyle doğal faktörlerin karşılıklı etkileşimiyle meydana gelen, sahip oldukları özellikleri itibariyle genelde bütünlük sağlayan bölgelere doğal bölge denilir.
Doğal bölgeler oluşturulurken kullanılan kriter, birçok farklı doğal unsur veya özellik olabilir. Yeryüzündeki başlıca doğal bölgeler şu şekilde sıralanabilir:
|
DOĞAL BÖLGELER |
| Yer Şekillerine Göre Bölgeler |
| İklim Bölgeleri |
| Hidrografik Özelliklerine Göre Bölgeler |
| Bitki Örtüsüne Göre Bölgeler |
| Toprak Özelliklerine Göre Bölgeler |
| Doğal Afet Bölgeleri |
Yer Şekillerine Göre Bölgeler
Yeryüzü şekillerine göre belirlenmiş olan doğal bölgelerdir. Yer şekillerine göre bölgeler; dağlık bölgeler (Harita 3.1), düzlük bölgeler, ovalık bölgeler, plato bölgeleri, yükselti basamaklarına göre bölgeler şeklinde ayrılabilir.
Oluşum şekillerine göre akarsuların oluşturduğu bölgeler, karstik bölgeler, rüzgâr ve buzulların şekillendirdiği bölgeler de yer şekillerine göre bölgeler içerisinde yer alır.
Ortalama yükselti değerinin fazla olduğu ülkemizde dağlık bölgeler geniş yer kaplar (Harita 3.2).
İklim Bölgeleri
Sıcaklık, yağış gibi iklim elemanları ve iklim tipleri esas alınarak belirlenmiş olan doğal bölgeler iklim bölgeleri içerisinde yer alır.
Sıcaklığa göre sıcak bölgeler, ılıman bölgeler, soğuk bölgeler; yağışa göre az yağışlı bölgeler, kurak bölgeler, çok yağışlı bölgeler iklim bölgelerine örnektir. Bununla birlikte hâkim iklim tipine göre ekvatoral iklim, okyanusal iklim, muson iklimi, Akdeniz iklimi, çöl iklimi, tundra iklimi, karasal iklim, kutup iklimi gibi iklim bölgeleri de bu bölge grubu içerisinde yer alır.
Örneğin Fransa, Türkiye, İtalya gibi ülkeler Akdeniz iklim bölgesindedir. İklim elemanlarına göre de bölgeler oluşturmak mümkündür. Örneğin Türkiye’de yağışın az, orta ve fazla olduğu bölgeler oluşturulabilir (Harita 3.3).
Hidrografik Özelliklerine Göre Bölgeler
Okyanuslar, denizler, göller ve akarsular beslenme alanlarıyla birlikte hidrografik bölgeleri oluşturur. Amazon Havzası, Missisipi Havzası, Karadeniz Havzası, Van Gölü Havzası, Tuz Gölü Havzası, Yeşilırmak Havzası hidrografik doğal bölgelere örnektir (Harita 3.4).
Bitki Örtüsüne Göre Bölgeler
Yeryüzünde ot, çayır, ağaç gibi bitki formasyonlarına göre farklı bölgeler bulunur. Orman, maki, bozkır, savan, tundra gibi bitki örtüleri bu bölgeleri oluşturur (Harita 3.5).
Dünyayı bitki örtüsü olan ve bitki örtüsü olmayan bölgeler olarak ayırmak da mümkündür. Örneğin kutup ikliminin görüldüğü alanlarda bitki örtüsü bulunmaz. Grönland Adası’nın iç kısımları ve Antarktika bitki örtüsünün olmadığı bölgelere örnektir.
Ülkemizde de orman, bozkır, maki ve çayırların oluşturduğu farklı bitki bölgeleri yer alır (Harita 3.6).
Toprak Tiplerine Göre Bölgeler
Toprakların türüne ve oluşum özelliklerine göre belirlenen doğal bölgelerdir. Coğrafi koşullara bağlı olarak yeryüzünde farklı toprak türleri bulunur. Ülkemizde de birçok toprak türünün oluşturduğu farklı toprak bölgeleri bulunur (Harita 3.7).
Doğal Afet Bölgeleri
Doğal afetlerin meydana geldiği alanların oluşturduğu bölgelerdir. Deprem, heyelan, kasırga, çığ, sel, taşkın, volkanik patlama gibi afetlerin yaygın olarak görüldüğü alanlar, doğal afet bölgelerini oluşturur.
Örneğin Dünya’da ve Türkiye’de aktif fay hatları nedeniyle depremlerin yaygın olarak görüldüğü bölgeler, deprem bölgeleri içerisinde yer alır (Harita 3.8).
