Memlük Devleti (1250-1517) Suriye ve Hicaz’da kurulmuş büyük bir İslam devletidir.
Memlük Sanatı:
Mısır’da kurdukları devletle (1250-1517) üç yüzyıla yakın hüküm süren Memlükler, çok sayıda dinî ve sivil mimari eserler inşa etmişlerdir.
Bu dönemde kubbe ve eyvan, mimari yapılarda önem kazanmış; külliyeler yapılmıştır. Külliyeler; cami, şifahane, medrese ve türbeden oluşuyordu.
Plan yönünden Fatimî cami tiplerini sürdüren Memlükler özellikle bezeme ve ustalıkta önemli yeniliklere imza atmışlardır.
Memlüklerin en önemli yapıları Kahire’de bulunmaktadır.
Baybars Camisi (1266): Bu ünlü cami, Kahire’de bulunmaktadır. En eski eserler içinde sayılan Baybars Camisi, kare planlı olup dikdörtgen bir avlu içinde bulunmaktadır.
Sultan Baybars’ın yaptırdığı, günümüzde yalnızca duvarları ayakta kalan caminin bir orta sahnı ve bunun çevresinde yer alan daha küçük sahınları bulunmaktadır. Sahınlar, mihrap önü kubbesine ulaşmaktadır. Mihrabın iki tarafına ise birer niş yapılmıştır. Cümle kapısı üzerinde kare bir minaresi vardır.
Avlu, namaz kılınan üstü örtülü bölümün dışında üç yönden revaklarla çevrilidir. Caminin ilk örtü sisteminin ahşap olduğu sanılmaktadır. (Resim 02.13)
Medrese ile türbeyi bir koridor ayırmaktadır. Türbe, yüksek bir kubbe ile örtülüdür. Kalavun Külliyesi’nde selsebil, kanal ve havuz bulunmaktadır.
Yapının bezemesinde kullanılmış mermer ve renkli taş mozaik daha sonra Mısır mimarlığında bir bezeme türü olarak yaygınlaşmış; bitkisel motiflerle sütunlar, kemerler ve nişler bezenmiştir.
Gotik mimariyi anımsatan cephesi Batı etkilerine örnek oluşturan Sultan Kalavun Külliyesi, Büyük Selçuklu yapı geleneğini de sürdürmüştür.
Külliyenin cephesinde at nalı biçiminde ve çifte kemerli yapılmış pencereleri bulunmaktadır.