Francis Bacon

Londra’da kraliyet ailesine yakın bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Francis Bacon; “Denemeler”, “Yeni Atlantis” ve “Yeni Organon” adlı eserleri yazmıştır. Aristoteles’in “tümdengelim” yöntemine karşı Bacon, “tümevarım” yöntemini öne sürer (Görsel 3.7).

Bacon’a göre doğru düşüncenin önünde engeller, yanlış fikirler ve onun tabiriyle idoller vardır. Doğayı bilmek ona yönelimle başlar. Bu yönelimin sonuçlarının doğru bilgi oluşturabilmesi için önceki yaşamın tecrübe ve etkilerinden aklın sıyrılması gerekir.

Francis Bacon
Görsel 3.7: Francis Bacon

Doğanın doğru bilgisi için ilk önce ona yönelen zihin; kuruntulardan, ön yargılardan ve putlardan yani F. Bacon’ın adlandırması ile “idol”lerden kurtulmalıdır. Ona göre zihne engel dört put yani dört idol vardır: kabile (soy), mağara, çarşı-pazar ve tiyatro idolleri. Bu yanlış fikir ve yargılardan tümevarım ile kurtulmak mümkündür.

Bilimsel araştırmada olgusal verilerin bir araya getirilmesi ve belli bir kurala göre düzenlenmesi gerekmektedir. Skolastik geleneğin doğruluğu denetlenemeyen kabullere ve yanlış fikirlere dayalı çıkarımları terk edilmelidir. Gözlem ve deneyle olgulara yapılan genellemelerden kaplamı geniş olanlar bilimselliğe giden yolda esas alınmalıdır. Ancak bu aşamalardan sonra tümdengelim yöntemine geçiş yapılabilir.

Bacon, yaşadığı dönemde skolastik bilginlerin etkisini kırmaya çalışmıştır. Önemli bilim insanlarının bir araya getirildiği Kraliyet Bilim Akademisinin kurulmasını sağlamıştır. Bacon, bilimsel yöntemi açıklama ve bilimsel araştırmaya kurumsal bir kimlik kazandırma açısından 15-17. yüzyıl felsefesini etkilemiştir.

Ayrıca olgusal olana ve bilimsel bilgiye verdiği önem, günümüz pozitivist felsefesinin epistemik temellerini oluşturmuştur.

Yorum yapın