Nicolaus Kopernik

Tüccar bir ailede doğan Kopernik, İtalya’da matematik profesörlüğü ve Polonya’da devlet adamlığı görevlerinde bulunmuştur (Görsel 3.6).

Gezegenlerin güneşin etrafında döndüğünü iddia ettiği “Göksel Kürelerin Dönüşleri Üzerine” adlı eserini kiliseden çekindiği için yaşamının son yıllarında yayımlamıştır.

Nicolaus Copernicus
Görsel 3.6: Nicolaus Copernicus

Kopernik’in yeni bir evren sistemini öne süren teorisi şu temel ilkelere dayanır: Gezegenler, sanılanın aksine dünyanın değil güneşin etrafında dönmektedir. Dünya, kendinde durağan değildir hatta dünyanın dönüşleri vardır. Dünya, kendi ekseni etrafında bir günde Güneş’in etrafındaysa bir yılda dönüşünü gerçekleştirir.

Bu döneme kadar Aristoteles etkisi altında Ptolemy (Batlamyus) tarafından ileri sürülen evren sistemi kabul edilirdi. Bu sisteme göre evren, ay altı ve ay üstü olarak iki kısımdan oluşur ve bunların yasaları farklı görülürdü. Dünya, merkezde sabit hâlde durur ve diğer gezegenler, yıldızlar ve Güneş; Dünya’nın etrafında dönerdi.

Gece ve gündüz döngüsü, yıldızların hareketleri ve benzeri durumların dünya üzerindeki etkilerine yönelik oluşan problemlere bu evren sistemiyle pratik cevaplar verilirdi. Bu ikili evren anlayışına ilk olarak karşı çıkan ve 12. yüzyıl İslam filozofu İbn Bacce’den etkilenen Kopernik, gök cisimleriyle dünyadaki cisimlerin fiziksel özelliklerinin aynı olduğunu savunmuştur.

Kopernik’in ortaya attığı sistem, Ptolemy sistemine karşılık minimal varsayım ile çok sayıda gözlem verisini tek nedende açıklama imkânı sağlamıştır. Kopernik’in güneş merkezli evren görüşü, düalist evren anlayışından monist evren anlayışına geçilmesinde etkili olması bakımından öncelikle 15-17. yüzyıl felsefesini etkilemiştir.

Yorum yapın