Endositoz Nedir? Ekzositoz Nedir? Endositozun Çeşitleri Nelerdir?

Endositoz

Endositoz; zardan geçemeyecek büyüklükteki moleküllerin hücre içine alınmasıdır. Bu olay sırasında ATP ve enzimler kullanılır. Bu nedenle canlı hücrelerde gerçekleşebilir.

Fakat bakteriler, arkeler, mantarlar ve bitkiler hücre duvarına sahip olduklarından endositoz yapamaz. Bu olay sırasında hücre içine alınacak maddenin etrafı hücre zarı ile kaplanır ve besin kofulu oluşturulur. Bu nedenle hücre zarı yüzeyi azalır.

Fagositoz ve pinositoz olmak üzere 2 çeşidi vardır.

1) Fagositoz

Zardan geçemeyecek kadar büyük olan katı moleküllerin yalancı ayak adı verilen uzantılar yardımıyla hücre içine alınmasıdır. (Görsel 2.19)

Fagositoz sonucunda hücre zarı yüzeyi azalır. Hücre içinde oluşan kofula besin kofulu denir.

Bu taşıma şekli, çeperi olmayan canlı hücrelerde gerçekleşebilir.

Akyuvarların mikroorganizmaları yutması, amip, öglena, paramesyum gibi tek hücreli canlıların beslenmesi fagositoz ile olur.

2) Pinositoz

Hücre zarından geçemeyecek büyüklükteki çözünmüş maddelerin hücre zarında oluşan ve pinositoz cebi adı verilen çöküntü ile hücre içine alınmasıdır. (Görsel 2.20) Bu olay sırasında enerji harcanır ve enzimler kullanılır.

Çeperi olmayan canlı hücrelerde gerçekleşir.

Pinositoz olayı sonucunda hücre içinde oluşan kofula besin kofulu denir. Yine besin kofulu oluşumu nedeniyle hücre zarı yüzeyi azalır.

Hormonların hücre içine alınmasında bu yöntem çok kullanılır. Bunun dışında enzimlerin, suda çözünmüş besinlerin hücre içine alınması da pinositozla olur.

Ekzositoz

Zardan geçemeyecek kadar büyük olan moleküllerin hücre dışına atılmasıdır. (Görsel 2.21) Bu olay sırasında ATP harcanır, enzim kullanır. Hücre dışına gönderilecek olan salgının içinde bulunduğu salgı kofulunun zarı, hücre zarı ile kaynaştığından hücre zar yüzeyi artar. Endositozdan farklı olarak bu taşıma şekli, çeperi olan hücrelerde de gerçekleşir.

Hücre içinde oluşan atıklar, üretilen enzimler, hormonlar, süt, tükürük gibi salgılar ekzositoz ile hücre dışına gönderilir. Saprofit mantarlar, böcekçil bitkiler sindirim enzimlerini yine bu yolla hücre dışına gönderir.