Doğum tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte muhtemelen 1093 yılında bugünkü Kazakistan sınırları içinde yer alan Türkistan’ın Yesi kasabasında doğmuş ve 1166 yılında vefat etmiştir.
İlk eğitimini Arslan Baba’dan aldıktan sonra dönemin ilim merkezi Buhara’ya gitti. Ahmet Yesevi, Yusuf Hemedani’nin (ö.1140) talebelerinden olup Orta Asya Türkleri arasında İslam’ın ve tasavvufun yayılmasında büyük hizmeti olmuştur.
Kendi adıyla anılan Yeseviyye tarikatının kurucusudur. Yesevilik önceleri Taşkent, Seyhun, Harezm ve Maveraünnehir bölgesinde daha sonra ise Kafkasya, Anadolu ve Balkanlar’da yayılmıştır.
Hoca Ahmet Yesevi’nin İslam hukuk kuralları ile tarikatı kolayca bir araya getirmesi, Yeseviliğin Türkler arasında hızla yayılıp yerleşmesinin ve daha sonra ortaya çıkan birçok tarikata tesir etmesinin başlıca sebeplerindendir. Ahmet Yesevi çok iyi derecede Arapça ve Farsça bilmesine rağmen eserlerini ve sohbetlerini Türkçe yapmıştır.
Onun en önemli eseri Divan-ı Hikmet’tir. Bu eserde nasihat türünde hikmet adı verilen şiirler yer almaktadır. Divan-ı Hikmet’te söylediği dinî ve tasavvufi içerikli, kolay anlaşılır şiirleri Türkler arasında düşünce birliğinin sağlanmasında önemli bir paya sahiptir.
“Nerde görsen gönlü kırık merhem ol
Öyle mazlum yolda kalsa yoldaş ol
Mahşer günü dergâhına yakın ol
Ben, benlik güden kişilerden kaçtım ben işte.”
(Hoca Ahmet Yesevi, Divan-ı Hikmet, s. 13.)