Osmanlı Hanedanında Siyasi Otoritenin Temini

Osmanlı’da tüm bu olaylara sebep, devletin kuruluşundan bu yana şehzadeleri sancağa çıkma usulüdür. Sancağa çıkan şehzade devlet yönetimini öğrenerek, tahta hazırlanır ve sonunda da güçlü şehzade devlet yönetimini alırdı.

Sancaklara şehzadeler sünnet törenlerini gerçekleştirdikten sonra gönderilirdi. Sancaklar ise Osmanlı’nın Anadolu’da topraklarına kattığı beyliklerin başkentleri olurdu. Amasya, Kütahya, Trabzon, Konya, Manisa, Balıkesir, Antalya, Kefe gibi… Yalnız Kefe, geçici bir sancaktı. Şehzadeler sancağa gönderilirken kendilerine teşrif verilirdi.

Osmanlı Hanedanında Siyasi Otoritenin Temini

Teşrif, şehzade sancaktayken verilecek eşya, maiyetinde görevlendirilecek kimselerinin isimlerinin, işlerinin ve maaşlarının yazılı olduğu defterdir. Şehzadeler teşrifatlarını aldıktan sonra valilik kıyafetlerini giyer, ardından törenle yola çıkarlardı.

II. Bayezid’in şehzadesi Korkut’un ve Alemşah’ın oğlu Osman’ın sancaklarına giderken başlarına kızıl börklü altın üsküf giydikleri, aktuğ aldıkları ve valilik sancağıyla bir de tören kaftanı giydikleri bilinmektedir. III. Mehmed’in sancağa uğurlanışı sırasında mücevvez giydiği, giydiği mücevvezenin çok süslü olduğu ve üzerine murassa bir sorguç taktığı ifade edilir.

Şehzadelerin en önemli görevleri devlet işlerinde babalarına yardımcı olmaktı. Babaları onları bazen Anadolu’nun veya Rumeli’nin muhafazası için görevlendirirdi. Kimi zamanda savaşlarda yan ve orta kanatlara komutanlık yaparlardı. Özellikle Kanuni, şehzadelerini sık sık göreve çağırmış, onlarla ava çıkmış ve devlet yönetiminde deneyim kazanmalarına yardımcı olmuştur.

Şehzadendin bir görevi de, komşu devletlerden herhangi bir duyum alırsa bunu merkeze iletmektir. Şehzadelerin sancaklara çıkması 16. yüzyılın sonunda kaldırılmış, bundan sonra onlar için sarayın harem dairesinde kapalı bir hayat başlamıştır. Kafes hayatı denilen bu uzun süreçte artık kendilerinden haber dahi alınamadığı zamanlar olmuştur.

Sancağa giden son şehzade III. Mehmed idi. Onun yerine geçen I. Ahmed, sancağa gitmeden tahta çıkan ilk sultandı. Lala, Türkler arasında çok eskiden beri var olan atabek (vilayetleri yöneten vali) karşılığı olarak kullanılmıştır. Lala, henüz erginliğe ulaşmamış şehzadeye gerekli bilgileri verir, terbiyesiyle uğraşır, yönlendirirdi.

Sancağa çıkma yaşı olan 13 -14 yaşına gelince, ona sancak yönetiminde yardımcı olacak deneyimli lalayı divan-ı hümayun tayin ederdi. Yani lalanın, şehzadenin çocukluğunda ve sancakta olmak üzere iki farklı görevi olurdu.

Yorum yapın