Atatürk’ün Lozan Barış Antlaşması ile ilgili sözlerini okuyalım.
“Bu antlaşma (Lozan) Türk ulusuna karşı yüzyıllardan beri hazırlanmış ve Sevr Antlaşması ile tamamlandığı sanılmış, büyük bir suikastın yıkılışını bildirir bir belgedir. Osmanlı tarihinde benzeri görülmemiş bir siyasal zafer yapıtıdır!” (Arı İnan, Düşünceleriyle Atatürk, s. 236.)
Sevr Antlaşması ve Lozan Barış Antlaşması’nın Karşılaştırılması
| Maddeler |
Sevr Antlaşması |
Lozan Barış Antlaşması |
| Sınırlar |
- Doğu Anadolu’da iki yeni devlet kurulacak.
- İzmir ile birlikte, Ege Bölgesi’nin büyük bir bölümü ve Midye-Büyükçekmece çizgisinin batısında kalan bütün Trakya, Yunanlılara verilecek.
- İzmir Bölgesi dışında tüm Batı Anadolu, Afyon’dan Kayseri’ye kadar uzanan çizginin güneyinde kalan topraklar İtalyan nüfuz bölgesi olacak.
- Antep, Urfa, Mardin ve Suriye, Fransa’ya verilecek. Adana’dan Kayseri ve Sivas’ın kuzeyine kadar olan bölge Fra sa nüfuz bölgesi olacak.
|
- Mudanya Ateşkes Anlaşması’nda olduğu gibi Meriç Irmağı, Türkiye ile Yunanistan arasında sınır olarak kabul edildi.
- Gökçeada (İmroz) ve Bozcaada Türkiye’ye, Ege Adaları silahsızlandırılarak Yunanistan’a verildi.
- On İki Ada İtalya’ya bırakıldı.
- Suriye sınırı, Fransa ile imzalanan Ankara Antlaşması’na göre kabul edildi.
- Irak sınırı ve Musul sorunu Lozan’da çözülemedi. Bu anlaşmazlığın Türkiye ile İngiltere arasında dokuz ay içerisinde çözülmesine karar verildi.
|
| Kapitülasyonlar |
- Kapitülasyonlardan bütün İtilaf Devletleri yararlanabilecek.
|
- Kapitülasyonlar kesin olarak kaldırıldı.
|
| Boğazlar |
- Boğazlar, her zaman bütün devletlerin gemilerine açık olacak ve Boğazlar milletlerarası bir komisyon tarafından kontrol edilecek.
|
- Boğazların yönetimi, başkanlığını Türkiye’nin yapacağı milletlerarası bir Boğazlar komisyonuna bırakıldı. Boğazların her iki yakasının askerlerden arındırılmasına ve ticaret gemilerinin geçişine izin verildi.
|
| Azınlıklar |
- Azınlıklara geniş ayrıcalıklar tanınacak.
|
- Türkiye’de yaşayan azınlıklar (Rumlar, Ermeniler ve Museviler) Türk vatandaşı sayılacak, kanun ve hukuk önünde Türk vatandaşları ile eşit haklara sahip olacaklar ; mal, mülk ve ibadet etme hakları güvence altına alınacaktı. Batı Trakya’daki Türkler ve İstanbul’da ki Rumlar hariç Türkiye’de ki Rumlar ve Yunanistan’da ki Türkler karşılıklı olarak yer değiştirecekti.
|
| Borçlar |
- Düyunu umumiye İdaresi genişletilecek ve İtilaf Devletlerinin yönetimindeki Maliye Komisyonu, Osmanlı Devleti’nin tüm gelirlerini yönetme hakkına sahip olacak.
|
- Düyunu umumiye İdaresi kaldırıldı. Osmanlı Devleti’ne ait borçlar, Osmanlı Devleti’nden ayrılan devletler arasında pay edildi. Osmanlı Devleti’nin borçlarından Türkiye’nin payına düşen kısmın ödenmesi kabul edildi. Taksite bağlanan borçlar, kâğıt para ve Fransız frangı ile ödenecekti.
|
| Aserî güç |
- Türk ordusunun teçhizatı sınırlandırılacak, asker sayısı 50.700 olacak.
|
- Boğazların her iki yakasının askerden arındırılmasının dışında Türk ordusu ile ilgili herhangi bir kısıtlama getirilmeyecekti.
|
| Tazminat |
- Osmanlı Devleti savaşta işlediği suçlardan dolayı İtilaf Devletlerinin zararlarını ödeyecek.
|
- Yunanistan kendisinden istenen savaş tazminatına karşılık Karaağaç’ı Türkiye’ye verdi.
|
