Hacı Bektaş-ı Veli, Bektaşiliğin kurucusu olup Horasan erenlerindendir. Asıl adı Muhammed olan Hacı Bektaş, 1247 yılında Nişabur’da doğdu.
Tasavvuf geleneği içinde eğitimini tamamladıktan sonra Anadolu’ya gelerek Sulucakarahöyük’e yerleşti. 1337 yılında vefat etti.
Ölümünden sonra Hacı Bektaş-ı Veli diye şöhret bulmuştur. 14. yüzyılda Yeniçeri Ocağının kuruluşuna, 16. yüzyılda kendi adını alacak olan Bektaşilik tarikatının teşekkülüne adını veren Hacı Bektaş-ı Veli’nin, devrinin kaynaklarında hemen hiçbir iz bırakmadığına bakılırsa yaşadığı dönemde yaygın bir şöhrete sahip olmadığı söylenebilir. Ancak onun “Horasan erenleri” diye bilinen Kalenderiyye akımına mensup Horasan Melâmetiyye mektebinden olduğu anlaşılmaktadır.
Hacı Bektaş-ı Veli’nin daha çok Hoca Ahmet Yesevi’den etkilendiği görülmektedir. Anadolu’da Kuruluş Dönemi’nde dervişler arasında Hacı Bektaş-ı Veli’nin ve düşüncelerinin önemini gören Osmanlı, Yeniçeri Ocağının piri olarak onu seçmişlerdir.
Böylece Hacı Bektaş-ı Veli’nin düşünce sisteminden esinlenilen Bektaşilik, gerek halifeleri gerek göçebe topluluklar gerekse Yeniçeri Ocağı aracılığıyla güçlenmiştir.
Osmanlıların en önemli askerî gücü olan Yeniçerilerin tamamı, sınır boylarında cihat eden Türkmenlerin ise büyük kısmı Bektaşi’dir. Yani yeniçeriler hem asker hem de mürittir. Hatta tarikatın şeyhi aynı zamanda kumandandır.
Hacı Bektaş-ı Veli’nin en önemli eseri olan Makâlât incelendiğinde onun Ahmet Yesevi’nin yanında 13. ve 14. yüzyılda Anadolu’da yaşayan İbn Arâbî, Mevlana, Ahi Evran ve Yunus Emre gibi mutasavvıflardan da etkilendiği görülmektedir.42 Onun insan eğitimi ve nefis terbiyesine dair en önemli öğretisi “eline, diline, beline sahip ol” düstûrudur.