Böbreğin görev yapamaz hâle gelmesiyle üriner sistem rahatsızlıkları ortaya çıkar. Böbreğin fonksiyonlarını yitirmesi, başka rahatsızlıkları da beraberinde getirdiğinden bireyin yaşam kalitesini olumsuz etkiler. Homeostasinin sağlanamaması hayati tehlikeye neden olur.
Böbrek Taşları Nasıl Oluşur?
Kandaki kalsiyum oranı azaldığında paratiroit bezinden parathormon salgılanır. Parathormonun etkisiyle kemiklerdeki kalsiyum ve fosfatı kana verilir. Bunun yanında böbrekte daha fazla kalsiyum geri emili- mi yapılarak kandaki kalsiyum oranı artırılır. Böbrek taşı oluşumunun nedeni süzülen kandaki kalsiyumun fazlalığı sebebiyle kalsiyum ve fosfat minerallerinin çökelerek kalsiyum fosfat tuzlarını oluşturmasıdır.
İdrar kanalındaki yüksek kalsiyum oranı, oksalat kristalleriyle birleşerek kalsiyum oksalat kristalleri oluşturmaya başlar. Bu çökeltiler zamanla idrarla atılamayacak büyüklükte böbrek taşına dönüşerek böbrek kanallarını tıkayabilir. Böbrek taşları, idrar yollarında oluşturduğu tahribattan dolayı idrarda kan görülmesine neden olur. Böbrek taşlarının oluşumu daha çok alkali idrarda görülür.
Böbrek Yetmezliği, Diyaliz ve Böbrek Nakli
Böbrek yetmezliği, böbrek fonksiyonlarının neredeyse tamamının kaybedilmesidir. Böbrek yetmezliğinde hastalar ya çok az idrar çıkarırlar ya da hiç idrar çıkaramazlar. İdrar oluşmadığı için vücuttan atılması gereken maddeler atılamaz. Güçsüzlük, ayak ve bacaklarda şişlik, iştahsızlık, sinirlilik, nefes darlığı, yüksek tansiyon gibi belirtiler böbrek yetmezliğinin belirtilerindendir. Kronik böbrek yetmezliğinde nefron kaybı artar. Nefron kaybı arttığında diyaliz ya da böbrek naklinden başka çare kalmaz.
Böbrek yetmezliğinde homeostatik fonksiyonlar bozulduğundan vücut sıvı hacminde ve sıvı bileşiminde önemli bozukluklar ortaya çıkar. Müdahale edilmezse vücutta sıvı, potasyum, asitler ve diğer maddeler birikeceğinden hayati tehlike ortaya çıkar. Böbrek nakli uygun böbreğin bulunması durumunda gerçekleşebilir. Böbrek nakli yapılıncaya kadar klinikte diyaliz uygulaması yapılır.
Böbrek yetmezliği olan bir kişinin kanı, diyalizde özel bir cihazdan geçirilir. Kandaki istenmeyen maddeler süzülür ve kandaki konsantrasyon düşürülür. Süzülen kan yeniden kişiye verilir. Böbrek yetmezliği olan hastalar, böbrek nakli oluncaya kadar haftada üç kez diyalize girmek zorundadırlar.
Böbrek nakli, doku ve organ nakillerinde ilk sıralarda yer alır. Böbrek nakli yapılabilmesi için böbreğini veren kişinin (verici) doku uygunluğu önemlidir. Genellikle akrabalık ilişkisi bulunanlar ile benzer genetik yapıya sahip olanlar arasında böbrek nakli yapılabilir. Nakilden sonra vücudun nakledilen böbreği reddetmemesi için bağışıklığı baskılayan ilaçlar kullanılır.
Türkiye’de elli binin üzerinde böbrek yetmezliği olan hasta vardır. Bu hastaların yarısı kadavra bekleme listesindedir. Böbreğini bağışlayan kişiler tek böbrekle hayatlarında bir değişiklik olmadan yaşamlarını sürdürebilirler. Böbrek bağışı yapmak, organ bekleyen binlerce hastanın yaşamasına olanak sağlamak demektir.
İdrar Yolu Enfeksiyonları
Üriner sistemin parçaları olan idrar kesesi ve üretra, çeşitli bakterilerin enfeksiyonu sonucu iltihaplanabilir. İdrar kesesinin iltihaplanması (sistit); sık idrara çıkma, idrar yaparken yanma, idrarda kan görülmesi, karın alt bölgesinde ağrı oluşması gibi belirtileri ortaya çıkarır. Üretra enfeksiyonu (üretrit) sistit benzeri belirtilere sahiptir. Tedavi edilmezse diğer organlarda da sorunlar ortaya çıkabilir. Her iki rahatsızlıkta da hekim kontrolündeki tedaviyle hastanın sağlığına kavuşması sağlanabilir.
BİLGİLENİYORUMVücut, uykuya geçildiğinde ADH salgılayarak idrar oluşumunu yavaşlatır. Gece boyunca rahat uyumayı sağlar. Yatmadan önce 2-3 bardak su içmek, ADH salgılansa bile böbrekleri çalıştırır. Bu durumda uyku kalitesi bozulur. |
Üriner Sistemin Sağlıklı Yapısının Korunması
İdrar, üriner sistemin sağlıklı yapısını koruyabilmek için uzun süre tutulmamalıdır. İdrar yolları enfeksiyonlarında zaman geçirilmeden hekime başvurulmalı ve hekim gözetiminde tedavi uygulanmalıdır. Enfeksiyonlardan korunmak için hijyen kurallarına ve kişisel temizliğe dikkat edilmelidir. Alınan besinler temiz olmalı, aşırı baharat ve tuz tüketiminden kaçınılmalıdır. Günlük sıvı ihtiyacını karşılayacak kadar su içilmelidir.
