Türkiye’nin NATO’ya Resmen Girmesi (18 Subat 1952)

Türkiye, Batıya dönük politikasının gereği NATO’ya üyeliğini askerî, siyasal ve ekonomik gelişmeye uygun görüyordu.

NATO dışında kalmanın ABD’den alınan askerî ve ekonomik yardımları azaltacağı kaygısının taşınması; savaş sonrası Türk Silahlı Kuvvetleri’nin yeni silahlarla modernize edilmek istenmesi ve SSCB’ye karşı güvenlik kaygısı yaşanması Türkiye’yi NATO’ya üye olmak için girişimlere yöneltti.

Türkiye’nin NATO’ya başvurusu ile ilgili gazete haberi (3 Ağustos 1950)

Türkiye; 4 Nisan 1949’da kurulan NATO’ya üyelik için ilk başvurusunu CHP iktidarında 11 Mayıs 1950’de, ikinci başvurusunu ise DP iktidarı döneminde 1 Ağustos 1950’de yaptı. ABD üyeliği reddetmedi ancak İngiltere, Türkiye’nin üyeliğine karşı çıktı.

İngiltere, Türkiye’yi yalnızca Orta Doğu’daki İngiliz üsleriyle ilgili olarak İngiliz çıkarlarını korumak için ilişkide olunacak devlet olarak görüyordu. İngiltere, Türkiye’nin kurulması planlanan Orta Doğu Komutanlığı’nda görev almasını istiyordu.

Belçika, Kanada, Portekiz gibi birkaç NATO üyesi Avrupa ülkesi de İngiltere’nin yanında yer aldı. Fransa, İtalya, Hollanda, Lüksemburg dışındaki öteki NATO üyelerinin ve İngiltere’nin “Türkiye’nin NATO’ya alınmasının SSCB tarafından tepkiyle karşılanacağı” kaygıları da Türkiye’nin NATO üyeliğine karşı çıkmalarının bir başka nedeniydi.

Türkiye’nin Kore Savaşı’na Batılı müttefiklerin yanında katılması ve Kore Savaşı’nda Sovyetlerin saldırgan olabileceğinin görülmesi üzerine NATO, politikasını Orta Doğu’yu kapsayacak biçimde genişletti. Özellikle Türkiye gibi SSCB saldırılarına açık ve yakın ülkelerin NATO’ya alınması gerektiğini gösterdi.

Bu yeni strateji gereği olarak 15 Eylül 1951’de Ottawa’da toplanan NATO Bakanlar Konseyi, Türkiye ve Yunanistan’ı NATO üyeliğine kabul etti. TBMM, 18 Şubat 1952’de NATO’ya giriş protokolünü kabul ederek resmen üye oldu. Türkiye’nin üyeliğini en çok ABD istedi ve destekledi.

ABD, Sovyetler Birliği’ne karşı Türkiye’de üsler kurarak “çevreleme politikası”na yeni bir halka eklemek ve Orta Doğu petrolleri üzerindeki çıkarlarını korumak amacındaydı. NATO üyeliğinden sonra Türkiye-ABD ilişkileri daha da gelişti. ABD Türkiye’de bazı üsler kurdu ve Türkiye kendini daha güvende hissetti. Türkiye, ABD ile askerî konularla ilgili 1970’lerin başına kadar onlarca ikili antlaşma imzaladı.

Yorum yapın