Türkiye’de güneyden kuzeye doğru gidildikçe enleme bağlı olarak Güneş ışınlarının geliş açısı küçülür ve sıcaklık değerleri azalır. Bunun yanı sıra yükselti ve yer şekilleri gibi birçok faktöre bağlı olarak sıcaklığın değiştiği görülür.
Türkiye’nin iklim özelliklerini tanımak için en soğuk ay ortalama ve en sıcak ay ortalama sıcaklık değerleriyle yıllık ortalama sıcaklık değerlerinin bilinmesi gerekir.
Türkiye’nin Ocak Ayı Sıcaklık Dağılışı
En düşük sıcaklık değerleri Kuzeydoğu Anadolu’da ölçülür (Harita 1.33). Bu durum yükseltinin fazla olması, karasallık ve Sibirya’dan gelen soğuk hava kütleleri ile açıklanabilir.
En yüksek sıcaklık değerleri Akdeniz kıyılarında ölçülür. Bunun nedeni güneyde yer alması ve denizin sıcaklığa etkisidir.
Genel olarak kıyılardan iç kesimlere gidildikçe karasallık ve yükselti arttığı için sıcaklık azalır. Bu nedenle sıcaklığın dağılışı çoğu yerde enlem etkisine uymaz.
Türkiye’nin Temmuz Ayı Sıcaklık Dağılışı
En yüksek sıcaklıklar Güneydoğu Anadolu’da ölçülür (Harita 1.34). Bu durum enlem etkisi, sıcak çöl rüzgârları ve karasallıkla ilgilidir. En düşük sıcaklıklar Kuzeydoğu Anadolu’dadır. Bunun temel nedeni yükseltinin fazla olmasıdır.
Genel olarak güneyden kuzeye doğru gidildikçe enlem etkisiyle sıcaklık azalmaktadır.
Türkiye’nin Yıllık Ortalama Sıcaklık Dağılışı
Enlem etkisi ve denizellik-karasallık durumuna bağlı olarak sıcaklık ortalamaları her yerde aynı değildir. En yüksek sıcaklık değerleri enlem etkisiyle Çukurova çevresi ve Güneydoğu Anadolu’da ölçülür.
En düşük sıcaklık değerleri ise karasallık, soğuk hava kütlelerinin etkili olması gibi nedenlerle Kuzeydoğu Anadolu’da ölçülür (Harita 1.35).
Türkiye’de Güneşlenme Süreleri
Güneşlenmenin en fazla olduğu yerler Türkiye’nin güney kesimleridir. Güneşlenmenin en az olduğu yer ise Karadeniz kıyılarıdır. Bunun nedeni bulutlu ve yağışlı gün sayısının fazla olmasıdır (Harita 1.36). Güneşlenme süresinin fazla olması güneş enerjisi potansiyelini artırır.
Türkiye’de Don Olayı
Don olayı Türkiye’de özellikle sonbahar, kış ve ilkbahar aylarında görülen bir iklim olayıdır. Ancak sonbaharda ve özellikle bitki gelişiminin hızlandığı ilkbaharda görülen don olaylarının tarımsal üretime zararı daha fazladır.
Don olayının en fazla görüldüğü yer, yükseltisi fazla olan Doğu Anadolu’dur. Ancak kıyı kesimlerde yetiştirilen tarım ürünleri don olayından daha fazla zarar görür (Görsel 1.62).
