Baklagiller, besin değeri bakımından zengin olduğu gibi yetiştirildiği toprağı da olumlu etkiler. Havanın serbest azotunu bağlayarak toprağın organik azotça zenginleşmesini sağlar. Baklagiller grubunda yer alan nohut (Antalya, Uşak), fasulye (Konya, Karaman) ve mercimek (Diyarbakır, Yozgat) Türkiye’de yaygın olarak yetiştirilen tarım ürünleridir.
Fasulye, yükseltisi 1200 metreyi aşmayan ve yazın sulanabilen ovalarda yetişebilen; nohut ve mercimek ise kuraklığa dayanıklı ve bakımı daha kolay olan tarım ürünleridir (Grafik 2.10).
Tütün, Yeni Dünya ürünü olup Coğrafi Keşifler sonrası Eski Dünya ülkelerine yayılmıştır (Görsel 2.79). Osmanlı Devleti’nde ilk defa tütün tarımı 1687 yılında Makedonya’da yapılmıştır. Türkiye’de uzun yıllar boyunca geniş bir alanda tütün tarımı yapılmaktaydı.
Ancak devlet, kalitesiz tütün üretimini engellemek amacıyla ekim alanlarını sınırlandırdı ve kalitesiz tütün alımı yapmadı. Özellikle 2001-2002 yılından bu yana yapılan denetim ve sınırlandırmalar kısmen etkili olmuştur (Grafik 2.11).
Türkiye’de 2016 yılında üretilen 70 bin ton civarı tütünün yaklaşık 53 bin tonu Denizli, Manisa, Adıyaman, Samsun ve Uşak illerine aittir (Harita 2.10).
Pamuk; işlenmesi yönüyle çırçır sanayisinin, lifi ile tekstil sanayisinin, çekirdeği ile yağ ve yem sanayisinin, linteri ile de kağıt sanayisinin ham maddesi olması açısından önemli bir üründür (Görsel 2.80). Pamuk çekirdeğinden elde edilen yağ, petrole alternatif olan ve günden güne artan biodizel üretiminde ham madde olarak kullanılmaktadır.
Bunların yanı sıra nüfus artışı ve yaşam standardının yükselmesi, pamuğa olan talebi de artırmaktadır. Türkiye’de Güneydoğu Anadolu Projesi sayesinde Şanlıurfa, pamuk üretiminde uzun yıllar ilk sırada yer alan Çukurova’dan birinciliği almış durumdadır (Harita 2.11).
Türkiye’de şeker pancarı tarımı 1923-1924 yıllarında başlamış ve buna yönelik ilk şeker fabrikası 1926 yılında Alpullu’da (Kırklareli) kurulmuştur. Şeker pancarı, sulama imkânına bağlı olarak Türkiye’nin her yerinde yetiştirilebilmektedir (Görsel 2.81).
Ancak kıyı bölgelerde ekonomik getirisi daha yüksek olan ürünler tercih edildiği için tarımı daha çok iç kesimlerde yapılmaktadır. Söküm işleminin ardından hemen işlenmesi gereken şeker pancarı, şeker fabrikalarının tarım alanlarına yakın yerlerde kurulmasını zorunlu kılmaktadır. Bahsedilen ürün, şekerin yanı sıra melas ve küspe üretimiyle hayvancılık açısından da önemli bir yere sahiptir.
Üzüm; çeşitli kullanım alanlarının olması, iklim ile toprak özellikleri yönünden çok seçici olmayışı ve çoğalma yöntemlerinin kolay olması gibi nedenlerle Türkiye’de en yaygın yetiştirilen ürünlerden biridir (Görsel 2.82).
Türkiye’de üretilen üzümlerin yaklaşık %40’ı kurutularak, %25’i sofralık, %20’si sirke, pekmez ve pestil yapılarak, yaklaşık %15’i de alkollü içki sanayisinde tüketilmektedir. TÜİK verilerine göre 2014 yılında Türkiye’de üzüm hasadı gerçekleştirilen alan 467 100 hektardır. Aynı yılın verilerine göre ülke genelinde 4 milyon 175 bin ton olarak gerçekleşen üzüm üretimi, Manisa ve Denizli’de yaygın olarak yapılır.
Türkiye’de Tarım
- Tahıl Nedir? Türkiye’de Buğday, Arpa, Mısır, Çeltik Üretimi
- Türkiye’de Baklagiller, Tütün, Pamuk, Şeker Pancarı, Üzüm Üretimi
- Türkiye’de Ayçiçeği, Zeytin, Fındık, Yer Fıstığı, Soya Fasulyesi Üretimi
- Organik Tarım Nedir? Seracılık Nedir? Türkiye’de Seracılık
- Türkiye’de Ormancılık
- Hayvansal Üretim | Mera ve Besi Hayvancılığı Nedir?
- Türkiye’de Hayvancılık Faaliyetleri Nelerdir?