Türkiye Selçuklu Sivil Mimari | Saray ve Köşkler

Genellikle dört eyvanlı planla inşa edilen saray ve köşkler, günümüze sağlam biçimde ulaşamamışlardır.

İçleri oldukça zengin süslemelerle donatılmış bu yapıların dış cepheleri sade bir görünümdedir. Taş ve tahta malzeme ile inşa edilen saray ve köşklerin dekorasyonunda çini ve stuko kabartmalar göz alıcıdır.

Sultan Alaeddin Keykubat’ın Beyşehir Gölü kıyısına inşa ettirdiği Kubadabad Sarayı, Diyarbakır Artuklu Sarayı, Kayseri Haydarbey ve Hızır İlyas Köşkleri, Konya II. Kılıç Aslan Köşkü günümüze ulaşabilmiş eserler içindedir.

Konya Kılıç Aslan Köşkü (1156): sadece duvarından bir bölüm kalan kare planlı yapı Alaeddin Tepesi’ni çeviren surların üzerinde bulunmaktadır.

Günümüzde Alaeddin Köşkü olarak bilinen II. Kılıç Aslan Köşkü, kesme taş ve tuğladan yapılmış; etrafı ise balkonlarla çevrilmiştir. Lacivert üzerine beyaz kabartma harfli kitabesinde Kılıç Aslan adı yazılıdır.

Beyşehir Kubadabad Sarayı (1236): Ünlü Selçuklu Tarihçisi İbni Bibi’ye göre Sultan Alaeddin Keykubat Kayseri’den Antalya’ya giderken Beyşehir Gölü çevresinin güzelliğinden etkilenerek buraya bir saray ve şehir kurulmasını istemiştir. Alaeddin Keykubat’ın Av Emiri ve Mimarbaşı Vezir Sadettin Köpek sultanın çizdiği kroki doğrultusunda Kubadabad Sarayı’nı inşa ettirmiştir.

Beyşehir Gölü kenarındaki sarayın en büyük özelliği eyvanların ön planda tutulmuş olmasıdır. Büyük sarayın önünde Beyşehir Gölü’ne uzanan geniş bir teras bulunuyordu. Sarayın odalarla çevrilmiş taş döşeli büyük avlusundan, yine büyük salon ve tuğla döşeli yüksek taht eyvanı ile harem ve misafir odalarına geçiliyordu.

Kubadabad Sarayı simetrik planlıdır. Saraydaki yapı topluluğunun dışında av hayvanları, park ve göl kıyısında iki tersane yapılmıştır. Ayrıca Selçuklu Dönemi şehirciliği ve sanatına ışık tutan buluntular arasında su ve kanalizasyon kanalları ve günümüzdeki kalorifer işlevini çağrıştıran sıcak su sistemi de vardır.

Yapılan kazılarda sarayın zengin çinileri süslemelerle bezeli olduğunu gösteren buluntular ortaya çıkarılmıştır. Çiniler, sekizgen yıldız ve haç biçimli levhalar halinde duvarları kaplamaktaydı. (Resim 02.47)

Resim. 02.47:Beyşehir Kubadabad Sarayı

İnsan figürleri, sirenler, çeşitli kuşlar, çift başlı kartal motifli çiniler perdah tekniği ile yapılmıştır. Bunlardan başka ilk kez Kubadabad Sarayı’nda görülen yıldız levhalar hâlindeki çinilerde sır altı tekniğiyle firuze, yeşil, mor ve mavi renklerin ağırlık kazandığı görülür.

Kubadabad Sarayı’ndaki buluntulardan Selçuklu yapılarında gelişmiş bir işçiliğin ürünü olan cam kullanıldığı da anlaşılmaktadır.

Kazılarda bulunan çiniler ve stukolar Konya Çini Eserleri Müzesi’nde sergilenmektedir.

Yorum yapın