Millî Mücadele’nin başarıya ulaşmasındaki en önemli etken halkın gücüne dayanmasıdır.
Doğal olarak da Türkiye Cumhuriyeti, kurumları ve kuramları ile gücünü milletten alan bir niteliğe sahiptir. Halkın Atatürkçü düşünce sistemini oluşturan ilkelere ve değerlere sahip çıkması, onları geliştirmesi ve olması gerektiği gibi hayata geçirmesi, devletin yaşamasının temel dayanağını oluşturmaktadır.
Türkiye Cumhuriyeti Devleti, millî egemenliğe dayalı bir devlet modelidir. Mutlakiyet yönetimlerinde ise devlet başkanlığı babadan oğula ya da ailenin bir başka bireyine geçer ve seçim söz konusu değildir.
Böylece tek kişiye dayalı yönetimlerde yöneticilerin sözleri yasa gibidir, her isteği yerine getirilir. Cumhuriyet yönetiminde, egemenliğin herhangi bir kişi, zümre veya sınıfla paylaşılması söz konusu olamaz.
Devlet başkanı yasalara göre hareket etmek zorundadır. Günümüzde adı cumhuriyet olan, bir kişinin veya bir zümrenin egemenliği altında yönetilen devletler de vardır. Millet egemenliğine dayanmayan bu devletlerin yönetim anlayışları demokrasi ile bağdaşmaz.
Cumhuriyetçilik, devlet yönetiminde millî egemenliği, millî iradeyi ve özgür seçimi esas alan bir ilkedir. Bu ilkenin yönetim biçimi ve siyasal rejim olarak ifadesi cumhuriyet rejimidir. Bu tarz yönetim, millî egemenlik kavramını en iyi temsil edecek, en iyi uygulayacak bir devlet şekli olup demokrasinin de en gelişmiş biçimidir.
Halkın kendi kendini yönetmesi demek olan cumhuriyet yönetiminin temelini Atatürk şu sözleri ile açıklamıştır:
“Cumhuriyet’te son söz millet tarafından seçilmiş Meclistedir. Millet adına her türlü kanunları o yapar. Hükûmete güven oyu verir veya düşürür. Millet, vekillerinden memnun olmazsa belirli zamanlar sonunda başkalarını seçer . Millet, egemenliğini, devlet idaresine katılmasını, ancak, zamanında oyunu kullanmakla sağlar…” (Atatürkçülük 3, s. 26.) (Düzenlenmiştir.)
Cumhuriyet yönetimi demokrasiyi temel alır. Türkiye Cumhuriyeti; özgür, demokrat ve insan haklarına saygılı bir yönetimdir. Samimi ve yasal olmak şartı ile her türlü düşünce özgürlüğüne izin verir. Atatürk bu durumu şu sözlerle açıklamıştır:
“Cumhuriyet, düşünce serbestliği taraftarıdır. Samimi ve haklı olmak şartiyle her fikre hürmet ederiz. Her görüş bizce saygıya değerdir. Yalnız, karşı çıkanlarımızın insaflı olması gerekir.’’ (www.atam.gov.tr)
Türkiye Cumhuriyeti; Atatürk ilkelerine bağlı, Atatürk milliyetçiliğine yürekten inanan, millî, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devletidir.
Türkiye Cumhuriyeti demokratik bir niteliğe sahiptir. Devlet yönetimine bütün fertler katılabilir. Herkes düşüncesini ortaya koyarken devlet güvencesi altındadır. Kamu yararına olan her şey halk nezdinde değer kazanır. Atatürk bu konuda şu sözleri söylemiştir:
“Kamuoyu, milletin içinden taşan bir değişik fikirler denizidir. O denizde çeşitli akımlar, çeşitli tartışma dalgaları oluşturur. Kamuoyu ruhsal bir âlemdir. Orada seyreden fikir mücadelesi, dikkatli gözlerden gizli kalamaz.” (www.atam.gov.tr)
Türkiye Cumhuriyeti, demokratik yapısını destekler nitelikte çağdaş ve laik bir hukuk devletidir. Atatürkçü düşünce sistemi; sosyal adalete, sosyal güvenliğe ve adaletli gelir dağılımına büyük önem verir. Devlet herkese eşit mesafededir. Toplumda herhangi bir zümre ya da sınıf üstün değildir. Yasalar çağdaş hukuk normlarına göre düzenlenmiştir. Yargı kararları toplumu memnun edici ve insan haklarına uygundur. Bu kararlar kişisel hak ve özgürlüklerin koruyucusu durumundadır.
Türkiye Cumhuriyeti Devleti laiklik anlayışını benimsemiştir. Dinî yaklaşımların sosyal ve siyasal alanda uygulanmasına karşıdır. Kişisel ibadet, din ve vicdan özgürlüğünü sağlar. Halkın arasında herhangi bir dinsel inanışın diğerinden üstün görülmesine, bu yönde baskı oluşturulmasına ya da kısıtlamalar getirilmesine karşıdır. Aksi davranışlarda bulunanları sosyal hukuk devleti ve insan hakları çerçevesinde cezalandırır. Bu, devletin devamlılığının ve birlikteliğinin teminatıdır.
Millî devlet, herhangi bir sınıf ve topluluğa ayrıcalık tanımayan devlettir. Devlet, bütün toplumsal kesimlerin, birimlerin hak ve çıkarlarını koruyan, savunan, dengeleyen, milletin vicdanında saygı ve itibar bulan, halkın bizzat örgütlenmesinden doğan bir otoritedir. Ülke bütünlüğünün korunması için millî birlik ve beraberliğe büyük önem veren Atatürkçülük, aynı zamanda vatan topraklarının bölünmez bütünlüğünü esas alır.
Türkiye Cumhuriyeti’nin niteliklerini içeren ve Anayasa’mıza göre değiştirilmesi teklif dahi edilemeyecek maddeler aşağıda verilmiştir:
MADDE 1 – Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir.
MADDE 2 – Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, millî dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk Devletidir.
MADDE 3 – Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür. Dili Türkçedir. Bayrağı, şekli kanununda belirtilen, beyaz ay yıldızlı al bayraktır. Millî marşı “İstiklal Marşı”dır. Başkenti Ankara’dır.
MADDE 4 – Anayasanın 1 inci maddesindeki Devletin şeklinin Cumhuriyet olduğu hakkındaki hüküm ile, 2 nci maddesindeki Cumhuriyetin nitelikleri ve 3 üncü maddesi hükümleri değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif edilemez. (www.tbmm.gov.tr)