İnsanların dinlenme, eğlenme, görme, tanıma vb. amaçlarla sürekli ikamet ettiği yerden başka bir yere geçici bir süre içinde yaptığı gezilere turizm; bu faaliyetlere katılan kişilere de turist denir.
Bir ülkeyi ekonomik, sosyal ve kültürel yönleriyle ön plana çıkaran turizm, aynı zamanda farklı ülke insanlarıyla etkileşim kurulmasını sağlar. Bu sektör, özellikle II. Dünya Savaşı’ndan sonra gelişmiş ülkelerde gelir düzeyi yüksek insanlar tarafından icra edilmeye başlanmıştır. Zaman geçtikçe hemen hemen bütün ülkelerde turizm faaliyetleri açısından bir artış görülmektedir.
Bu faaliyetlerin ortaya çıkmasında sanayileşme ve şehirleşmenin etkisiyle hava kirliliğinin artması, yeşil alanların azalması, stres, yorgunluk, gürültü vb. durumlar etkili olmuştur. Bu nedenle insanlar sessiz ve sakin yerler aramaya yönelmiştir.
Gelir düzeyinin artması, eğitim seviyesinin yükselmesi, ulaşım imkânlarının gelişmesi ve iletişim araçlarının etkisiyle dünyanın farklı yerlerinin görülmesi insanları turizme yönelten diğer nedenler arasında sayılabilir.
Turizmin Etkileri Nelerdir?
Turizm faaliyetine katılan insanlar; gittikleri yerlerde gezme, eğlenme, dinlenme vb. şeylere ihtiyaç duyar ve bu yerlere ekonomi, fikir ve yenilik bakımından katkı sunar. Dünya üzerinde birçok ülke turizm faaliyetlerinden önemli ekonomik gelirler elde etmektedir.
Turizm; ülkeler arası etkileşimde ekonomik, politik, ekolojik, sosyal ve kültürel etkilere sahiptir (Şema 3.4).
-
Turizmin Ekonomik Etkileri Nelerdir?
Ülkelerin sahip olduğu turizm potansiyeli, ekonomilerine ciddi anlamda katkı sağlar. Bu nedenle turizm, dünyanın en dinamik ve en büyük ekonomik faaliyetlerinden biridir. Bu durumun farkında olan ülkelerin hem mevcut turizm imkânlarını en verimli şekilde kullanma hem de yeni turizm alanları oluşturabilme gayreti içerisinde olduğu görülmektedir.
Bu tür faaliyetlerin ortaya çıkmasının en önemli nedenlerinden biri, 1950 yılından 2016 yılına kadar ülkeleri ziyaret eden turist sayısının yaklaşık 50 kat artarak 25 milyondan 1 milyar 235 milyona çıkmasıdır (Grafik 3.1).
Gelişmekte olan birçok ülkenin ilerleme ve kalkınmasında turizm oldukça önemli bir yere sahiptir. Turizmin bu tür ülkelerde istihdamın oluşması, dış borç ödemelerine katkı sağlanması, alt ve üstyapı hizmetlerinin iyileştirilmesi gibi ciddi getirileri vardır.
Bu açıdan bakıldığında özellikle İspanya, Yunanistan, Portekiz, Türkiye gibi ülkelerin dış ticaret açığını turizmden elde ettiği gelirlerle kapatmaya çalıştığını söylemek mümkündür.
Dünya Turizm Örgütü’ne (WTO) ait 2016 yılı verilerine göre dünyadaki millî gelirin %7’sini turizm sektörü oluşturmaktadır. Aynı yılın verilerine göre yaklaşık 1 milyar 235 milyon turistin ziyaret ettiği dünya ülkeleri, 1 trilyon 220 milyar dolara yakın gelir elde etmiştir.
Ayrıca dünyadaki çalışan insanların %10’luk kısmı turizme bağlı sektörlerde faaliyet göstermektedir. Diğer ekonomik faaliyetlerde olduğu gibi turizm sektöründen elde edilen gelirle turistlerin dünya üzerindeki dağılımı eşit değildir (Grafik 3.2).
-
Turizmin Uluslararası İlişkilere Etkileri Nelerdir?
Uluslararası ilişkilerde toplumların ve ülkelerin arasındaki ilişkilerin gelişmesinde turizm önemli bir etkiye sahiptir. Yakın ya da uzaktaki bir ülkeyi görmek, tanımak, o ülkeyle iletişime geçmek genellikle turizm sayesinde gerçekleşir.
İnsanlar, yurt dışına yapacağı turistik gezilerde öncelikle sosyal ve politik ilişkilerin iyi olduğu ülkeleri tercih eder. Örneğin Türkiye’ye en çok Avrupa ve Orta Doğu ülkeleri ile Rusya’dan turist gelmesinde bu ülkelerle sosyal ve politik ilişkiler yönünden olumlu bir seyir izlenmesi etkili olmuştur.
Ülkeler arasındaki politik ilişkilerin gelişmesiyle bazı ülkelerin karşılıklı olarak vize uygulamasını kaldırdığı görülmektedir. Ülkelerin daha fazla turist çekmek amacıyla uyguladığı bu politika, turizm faaliyetlerini canlandırma adına atılmış olumlu bir adım olarak görülebilir.
-
Turizmin Ekolojik Etkileri Nelerdir?
Turizm faaliyetlerinin gelişebilmesi ve sürdürülebilir olması, doğal ve kültürel çevrenin korunmasına bağlıdır. Çevre ile turizmin birbirini tamamlayan ve sürekli etkileşim hâlinde olan bir yönü vardır.
Bir yerde turizmin gelişebilmesi için yürütülen turizm faaliyetlerinin o yerin kapasitesine uygun olması gerekir. Bu sayede turizm değerlerinin varlığı korunarak gelecek nesillere aktarılabilir. Kapasitenin çok üzerinde gerçekleşen turizm faaliyetleri ise doğada ve kültürel çevrede birtakım bozulmaları beraberinde getirecektir.
Turizmin bir yerde gelişmesinde olumlu çevre şartları son derece önemlidir. Çünkü turistler, seyahat ettiği yerlerde insan eli değmemiş güzellikleri görmek ister. Bu nedenle turizmin kaynağını oluşturan çevrenin düzenli bir şekilde yönetilmesi ve bu kaynakların kalitesinin artırılması gerekir.
Kaynakların yok edildiği, hava, su ve toprağın kirletildiği sağlıksız bir çevre çekiciliğini yitirecektir (Görsel 3.31). Böyle bir çevrede turizmin gelişmesinden söz edilemez. Evrensel turizm kaynaklarının tahrip olmasında turizmle doğrudan ya da dolaylı etkileşimde bulunan diğer sektörlerin önemli etkileri bulunmaktadır.
Ülkeler, son yıllarda turizmde görülen olumsuzlukları azaltmak ve sahip olduğu turizm varlıklarını korumak için bazı önlemler almaktadır. Ulusal ve uluslararası alanda oluşturulan doğa koruma alanları ile millî parklar sayesinde turizm değeri olan alanlar koruma altına alınmaktadır (Görsel 3.32).
Ayrıca son yıllarda turizm sektöründe yaygınlaşmaya başlayan eko-turizm, çevreyi ve yerel halkın refahını korumaya yönelik bir turizm faaliyeti olarak dikkat çekmektedir. Her yıl bir milyardan fazla insanın katılım gösterdiği turizm, ekolojik dengenin korunması anlamına gelmektedir.
-
Turizmin Sosyal ve Kültürel Etkileri Nelerdir?
Turistler, gittikleri yerleri sosyal açıdan etkilediği gibi bu yerlerden de etkinlenmektedir. Turizm sayesinde insanlar farklı ülke ve kültürleri tanıma imkânı bulur. Böylece farklı ülke ve bölgeler arasındaki bağlar güçlenir.
Farklı kültür, din, dil, etnik grup ve yaşam tarzları insanların birbirlerini tanımasına ve toplumlar arasında hoşgörü ortamı oluşmasına katkı sağlar. Ayrıca turizm faaliyetleri, gerçekleştiği bölgede insanların dil öğrenme isteğini artırarak eğitim ve kültür seviyesinin yükselmesine yardımcı olur.
Düzenlenen festival, organizasyon, fuar vb. etkinlikler farklı toplumların birbirlerini daha yakından tanımasını sağlar (Görsel 3.33).
