Tiroit bezi ve salgıladığı hormonlar ve paratiroit bezi ve salgıladığı hormonlar başlıkları altında inceleyelim.
I) Tiroit Bezi ve Salgıladığı Hormonlar
Tiroit bezi gırtlak üzerinde iki loblu bir bezdir. Tiroit bezinden salgılanan hormonlar, tiroksin ve kalsitonindir.
Tiroksin: Tiroit bezinin tiroksin hormonu TSH etkisiyle salgılanır. Tiroksinin yapısında iyot bulunur. Tiroksin tüm hücrelerde tüketilen oksijen miktarını artırarak metabolizmayı hızlandırır. Çocukluk dönemindeki eksikliği, zekâ geriliğine ve boy kısalığına yol açar. Bu hastalığa kretenizm adı verilir. Yetişkinlik dönemindeki eksikliği guatr olarak bilinen hastalığa yol açar. Deniz ürünleriyle beslenmek ve iyotlu tuz kullanmak bu eksikliği önlemede etkilidir.
Kalsitonin: Kanın kalsiyum düzeyini ayarlar. Bu hormon kandaki fazla kalsiyumun kemiklere geçmesini ve kemikte depolanmasını sağlar. Böbreklerden kalsiyum geri emilimini azaltır. Böylece idrarla kalsiyumun daha fazla atılmasını sağlar. Kanda kalsiyum miktarı artarsa kalsitonin salgısı da artar.
II) Paratiroit Bezi ve Salgıladığı Hormon
Paratiroit bezi, tiroit bezi yüzeyine yerleşmiş bezelye büyüklüğünde dört küçük bezdir. Bezin tek hormonu olan parathormon, kan kalsiyum düzeyini artırıcı etki yapar. Kan kalsiyum değeri düştüğünde devreye girer. Parathormon, kemik yıkımını ve böbreklerden kalsiyumun geri emilimini artırır. Parathormon karaciğerde ve böbreklerde D vitaminini aktifeştirir.
Ayrıca D vitaminin varlığında bağırsaklardan kalsiyum emilimini artırır. Kan kalsiyum düzeyi yükselir ve normal seviyesine ulaşır, pa- rathormon salgısı azalır. Herhangi bir nedenle kan kalsiyum değeri normal seviyesinden yükseldiğinde kalsitonin devreye girer ve etkisini gösterir. Bu iki hormon kan kalsiyum seviyesini zıt etki (feedback) yaparak düzenler.