Neoklasizme tepki olarak doğan ve 1750’lerde başlayarak 19. yüzyıl boyunca süren, önceleri İngiltere, Almanya ve Fransa ardından da bütün Avrupa’yı etkisi altına alan bir akımdır.
Romantizmde duygusallık, heyecan, özgürlük, doğa sevgisi, yurtseverlik, geçmişe özlem, ütopya gibi konular ön plana çıkarılmıştır. Bu yönüyle de günümüz modern sanat anlayışına geçilmesinde bir köprü işlevi üstlenmiştir.
İlk belirtilerinin İngiltere’deki bahçe mimarlığında görüldüğü romantizmin oluşmasında yazar ve şairlerin eserleri ile birlikte Avrupa’nın tarihini değiştiren siyasal, toplumsal ve ekonomik değişimler de çok etkili olmuştur.
a. Genel Özellikleri
Romantizmde sanatçılar düşlerini, özlemlerini özgür biçimde ifade edebilmek için ortaya koydukları eserlerinde kişiliklerini ve iç dünyalarını yansıtmayı seçmişlerdir. Romantik eğilimler ilk olarak 18. yüzyılın sonlarında İngiltere’de ortaya çıkmıştır.
Romantik dönemde manzara resmi konulara fon olmaktan çıkıp figürlerin önüne geçmiştir. Manzara resimleri görenleri kendi iç dünyasına ve duygularını açıklamaya yöneltmiştir.
b. Sanatçılar
FRANCISCO GOYA (1746-1828):
Saray ressamı olarak tanınan İspanyol Goya, romantik akımın en başta gelen sanatçısıdır. Meslek yaşamına çeşitli kiliseler için freskler yaparak başlayan Goya, saray ve gündelik yaşam sahnelerini resimlemiştir. Ancak toplumsal çalkantıları, savaşların korkunçluğunu oluşturan olayları da yansıtmaktan çekinmemiştir.
Bir halk ayaklanmasını tuvaline aktardığı “Kurşuna Dizilenler” (Resim 04.63) adlı tablosu en tanınmış eseri sayılmaktadır. Fransız işgaline karşı İspanyol direnişini belgelediği bu dramatik eseri saray ressamlığının ilk dönemindeki tasasız ve neşeli üslubundan çok farklıdır.
Resimleriyle yaşadığı koşullar arasında büyük paralellikler olan Goya, eserlerinde gerçekçi savaş sahnelerini, boğa güreşlerini, engizisyonu, karnavalları, portreleri çalıştı.
Kullandığı gümüş ve gri tonlar nedeniyle “gümüş dönem” diye adlandırılan döneminde en güzel eserlerini yapmıştır. Nü resimleri de bulunan Goya’nın diğer önemli çalışmaları içinde“Çıplak Maya”, “Giyinik Maya”,“Köyde Boğa Güreşi”, “Şemsiye”, “Alba Düşesi”, “Kendi Portresi”, “Cadılar Bayramı”, “Balon” ve “Sardalyanın Gömülme Töreni” adlı eserleri bulunmaktadır.
CASPAR DAVİD FRİEDRİCH (Friedrik) (1774-1840):
Romantik manzara resminin en önemli temsilcilerinden ressamın eserlerinde yer alan manzaralarında doğup büyüdüğü Dresden ve yöresinden seçilmiştir. Genellikle alacakaranlık, ay ışığı, sis, sonbahar ve kış ressamın en çok sevdiği konulardır. Bir fotoğraf gerçekliği içinde yansıttığı doğayı melankolik ve neredeyse insansız bir biçimde resmetmiştir.
Işığın ve mevsimlerin etkisini eserlerinde yansıtmayı seven Friedrich, “Umudun Enkazı” adlı tablosunda kaşif William Parry’nin Kuzey Kutbu ‘na yaptığı araştırma gezisinde batan gemisini küçük olarak göstererek doğanın büyüklüğünü, üstünlüğünü vurgulamıştır.
“Sabah Işığı”, “Mehtabın Güzelliğine Hayran Olmuş Kadın ve Erkek”, “Rügen Adası’nda Peyzaj”, “Meşe Ormanındaki Manastır”, “Dağ Manzaraları”,”Greifswald Limanı”, Markt Meydanı ve “Kuğular” sanatçının diğer önemli eserleridir.
EUGENE DELACROIX (Ojen Dölakruva) (1798-1863):
Renk, biçim ve konulara yaklaşımıyla romantizmin en dikkat çeken sanatçısıdır. Resimlerinde tarihi konulara daha çok yer veren Delacroix‘nın en önemli resmi olan“Halka Önderlik Eden Özgürlük” de 1830 Devrimi yansıtılmıştır. Delacroıx, bu resimde zenginlerin iktida ra gelmesini sağlayan halk desteğini dramatik bir biçimde ele almıştır. Özgürlüğün simgesi genç kız elinde Fransız bayrağı ile gösterilmiştir.“Dante’nin Kayığı”, “Cezayirli Kadınlar”, Taillebourg Savaşı (Resim 04.64)“Eskiz”(Resim 04.65) Delacroix’nın önemli eserleri arasındadır.
JOHN CONSTABLE (Con Kanstıbıl) (1776-1837):
İngiltere’nin 19. yüzyılda yetişen en büyük manzara ressamı olan John Constable, doğayı olduğu biçimiyle resmetmiştir. Kesik fırça vuruşlarıyla kullanmayı sevdiği sıcak renklerini tuvaline taşıyan Constable’ın konularını bulutlar, gökyüzü, çayırlar, tepeler ve kır evleri oluşturmuştur. Resim yapmaya çok küçük yaşlarda doğduğu kenti kuşatan güzel doğa görünümlerine çalışarak başlamıştır.
İngiliz manzara resminin tarihinde en önemli rolü oynayan ressam, tablolarında açık havada değişen ışığı, bulutların hareketlerini büyük bir ustalıkla tablolarına yansıtmıştır. John Constable, eserlerinde yer alan konuları, sahneleri anında tuvale geçirildiği izlenimi yaratan bir ressam olma özelliğine de sahiptir. Yaptığı birbirinden büyük büyüleyici manzaralarında doğa, resme dönüşmüştür.
Doğayı gizlemek yerine onu yeniden ortaya koymaya çalışan sanatçının “Havuz” adlı eserinde kullandığı zengin renklerle doğanın güzelliğini gün yüzüne çıkarmıştır. Hızlı fırça darbeleriyle oluşturduğu bu tablosunda kanalın havuzunu açmaya çalışan bir adam ve arkasındaki mavnayı akıntı yüzünden belli bir yerde tutmaya çalışan yardımcısı betimlenmiştir.
“Eğer doğa önüne bir taslak yapmak için oturursam yaptığım tek şey, eski resimleri unutmaktır.” diyen, sulu boya çalışmaları da bulunan ressamın; “Beyaz At”, “Mısır Tarlası”, “Arabanın Dereden Geçişi”,Stonehenge (Resim 04.66),“Hadleigh Şatosu” ve “Flatford Değirmeni” eserlerinden bazılarıdır.
WILLIAM TURNER (Törnır) (1775-1851):
19. yüzyıl İngiltere’sinin farklı bir renk duyarlığı ile çalışan manzara ressamlarından biri de William Turner ‘dır. Eserlerinde her şey ince bir tül tabakasıyla kaplıdır. Çalışmalarında sisli bir denize, kadırgalara, batan güneşe, tren dumanlarına sıkça rastlanır.
Doğanın büyük gücünü tuvaline aktarmak için olağanüstü yeteneklerini kullanan Turner, inanılmaz yoğunlukta görüntüleri içeren manzara resimleri ortaya koymuştur.
Turner, deniz ya da kar fırtınası sahnelerini, ışık oyunları ve derece derece değişen ton farklarıyla oluşturduğu sis manzaralarım hep atölyesinde yapmıştır.
Suluboya ve yağlı boya resimlerinde ışık, renk ve hareketi solgun ve parlayan renklerle bir arada yansıtan “Denizde Kar Fırtınası” (Resim 04.67), “Londra Lordlar Kamarası Yangını”, “Güneşin Doğuşu ve Deniz Canavarı”, “Trenin Köprüden Geçişi” (Resim 04.68) önemli eserlerindendir. Turner, ev içi tablolarında da usta bir ressam olarak karşımıza çıkar. “Petworth’ta Ev İçi”, “Konser”, “Gece Toplantısı”, “Yatak Odası” bunlardan bazılarıdır.
