Problem çözme, kişinin, kendisini hedefine ulaştıracak araç ve davranışları seçmesi ve kullanmasıdır. Problem çözerken çeşitli bilişsel işlemleri art arda gerçekleştiririz.
Bu işlemler; problemin gerektirdiği temel bilgilerden yararlanma, zekâ, güdülenme, edinilmiş deneyimler ve alışkanlık hazır olmadır.
Problemin ne olduğunu belirlemek: Bu aşamada problemin nereden kaynaklandığı, çözümü güçleştiren etkenlerin neler olduğu açıkça ortaya konur.
Problemin parçalarının anlaşılması: Problemin ne olduğu belirlenince onunla ilgili malzeme toplanır, özellikle problem karmaşıksa daha basit alt yapılara indirgenir ve her parçanın ayrı ayrı çözümü için çaba harcanır.
Çeşitli çözümlerin üretilmesi ve değerlendirilmesi: Problemin parçalarını anlayan birey, sonunda onun tümünü zihninde belirleyerek çözüme dönük daha etkin davranışlarda bulunabilir. Olaylar arasında çeşitli ilişkiler kurar. Bunların doğru olup olmadığını dener.
Çözümler: Daha sonra aranan çözüm bulunur. Çözüm arayan kişi, bulduğu çözümün doğru olup olmadığını sınar. Bazen bulduğu çözüm işe yaramaz ve yeniden başlangıç noktasına döner.
Problem çözmede tahminler, çözüme götürücü yolda ilk adımları atmamızı sağlar. Bir problemi çözmeye niyet etmişsek aklımızda çözümle ilgili bazı tahminlerde bulunuruz. Tahminler, geçmiş yaşantılara dayanır. Geçmiş yaşantılar ne kadar zenginse tahminler de o derece isabetlidir. Bu da pek çok durumda zaman ve emek kaybını önler.
Problem çözmede yanlış yolda ilerlemek, çözüme gitmeyi zorlaştırır. Problemi çeşitli yollardan ele almak, yeni çareler, anlamlar aramak ve yeni örgütleme ilkelerine göre yeniden örgütlemek önemlidir. Bir yolun sonuç vermediği görüldükten sonra bir başka yol denenmeli, sorunları hep alışılan biçimde çözmekte ısrar edilmemelidir.