Maturidi Kimdir?

Asıl adı Ebu Mansur b. Muhammed olan Maturidi, Özbekistan’ın Semerkant şehrinin Maturid mahallesinde doğduğu için Maturidi ismiyle anılır. 862 yılında doğan İmam Maturidi, 944 yılında yine aynı şehirde vefat etmiştir.

İmam Maturidi'nin türbesi-Semerkant
İmam Maturidi’nin türbesi-Semerkant

Ebu Hanife’nin inanç alanındaki görüşleri etrafında Ehl-i sünnet itikadının sistemli hâle gelmesini sağlamıştır. Hatta günümüze intikal eden eserlerden hareket edildiği takdirde Ehl-i sünnet inancının kurucusu olarak Ebu Mansur el-Maturidi olduğunu söylemek gerekir.

Maturidi; kelam, tefsir, fıkıh ve mezhepler tarihi alanlarındaki çalışmalarıyla tanınmaktadır. Kitabü’t-Tevhid adlı eseri kelam ilminin klasiklerinden biri hâline gelmiştir. Bu eserden İmam Maturidi’nin döneminde var olan yanlış inanç ve düşüncelerle akli önermeler ve mantıki delillendirmeleri çokça kullanarak mücadele ettiği anlaşılmaktadır.

Dinde sadece nakille yetinip akla fazla yer vermeyen Selefiyye ile aklı öne çıkaran ancak sınırlarını tayin etmeyen Mutezile mezheplerinin hâkim olduğu dönemde Maturidi nakille aklı uzlaştırma yöntemini uygulayıp geliştirmiştir. Onun bu yöntemi geniş kitlelerce kabul edilmiştir. İmam Maturidi’nin itikadi konularda görüşlerini açıkladığı eseri Kitabü’t-Tevhid’dir ve Türkçe’ye çevrilmiştir.

Maturidi’nin Kitabu’t-Tevhid ve Te’vîlât adlı eserleri incelendiğinde, kendinden önceki kelamcıların tartışmadığı önemli problemleri tartıştığı, daha önce kullanılmayan akli, naklî, semantik temellendirmelerde bulunduğu ve kelama gerçek anlamda bir bilim hüviyeti kazandırdığı açıkça görülecektir. Onun kelam ilmine kazandırdığı  en  önemli  yeniliklerden biri, bilgi kuramıdır. Bilgi kuramı Maturidi ile birlikte kelamın müstakil bir konusu olmuştur.

Maturidi'nin Kitabu't-Tevhîd adlı eseri
Maturidi’nin Kitabu’t-Tevhîd adlı eseri

Daha sonraki dönemlerde ise “bilginin kaynakları” (esbâbu’l-İlim) adıyla kelamın öncelikli konuları arasında yerini almıştır. Maturidi bu kuramıyla, akıl ve duyuların yanı sıra doğru haberi bilgi kaynakları arasına dâhil etmiştir.

Maturidilik mezhebi Türkiye başta olmak üzere, Hanefilik mezhebinin yaygın olduğu yerlerde itikadi olarak kabul gören bir mezheptir.

Yorum yapın