MATRAKÇI NASUH – Osmanlı Tarihçisi ve Sanatçısı – Silahşör, Hattat, Ressam

16. yüzyıl, askerî başarılarla dolu olmasının yanı sıra, önemli kültür ve bilim adamlarının yetiştiği, eserler verdiği ve Osmanlı’da birçok ilkin gerçekleştirildiği yıllar olmuştur.

Matrakçı Nasuh; tarihçi, silahşor, hattat ve bir ressam olarak bu yüzyılın en ilginç kişiliklerinden biriydi. 15. yüzyıl sonlarına doğru Bosna’da doğan Nasuh, devşirme olarak küçük yaşta Osmanlı sarayına alınmış ve Sultan II. Bayezıt Döneminin son yıllarında Enderun’da eğitim görmüştür.

İstanbul Minyatürü, Matrakçı Nasuh

Nasuh’un bilinen ilk eseri,“Cemâlu’l Küttab ve Kemalü’l Hissab” adlı 1517 yılında Yavuz Sultan Selim için kaleme aldığı matematik kitabıdır.

Nasuh, 1517 yılından itibaren usta bir silahşor olarak ün kazanmaya başlamıştır. Nasuh’un ünlü Osmanlı tarihçilerince övülen silahşorluğu, “matrak” adlı bir savaş oyununu icat etmesi ile doruk noktasına ulaşır.

Matrakçı’nın en ünlü eseri, Kanuni Sultan Süleyman’ın Safavi Devleti üzerine yaptığı ilk sefer sırasında konaklanan menzilleri anlatan “Beyan-i Menazil-i Sefer-i Irakeyn-i Sultan Süleyman Han”dır.

Matrakçı Nasuh eserlerinde kentler, kasabalar, kaleler, harabeler, konaklama alanları, hanlar, dağlar, önemli geçitler, akarsu ve köprüler, çöller ve steplerin adlarını, yerlerini ve resimlerini vermiş; iklimlerini anlatmış ve aralarındaki mesafeleri belirtmeye çalışmıştır.

Menazil’e, minyatürlerden oluşmuş bir kent planları atlası demek daha isabetlidir. Her minyatür tıpkı haritalar gibi kuşbakışı görüntülenmiştir. Menazil’in en çok ilgi çeken minyatürü İstanbul kent planının yer aldığı sayfalardır. Kanuni Sultan Süleyman için hazırlanan bu paha biçilmez eserin biricik yazması İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi’ndedir.

Matrakçı Nasuh, Osmanlı İmparatorluğunun en görkemli çağının kentlerini ve mimari eserlerini günümüze taşıyan eşsiz bir Osmanlı tarihçisi ve sanatçısıdır. 1564 yılında öldüğü tahmin edilmektedir.

(Kemal ÖZDEMİR / SKYLIFE  1998)

Yorum yapın