Londra Konferansı (23 Şubat-12 Mart 1921)

Birinci İnönü Zaferi’nin uluslararası kamuoyunda çok büyük yankıları oldu.

Bu zaferden sonra büyük bir hayal kırıklığına uğrayan İtilaf Devletleri, silah gücü ile elde edemedikleri başarıyı diplomatik yollarla gerçekleştirmek için harekete geçtiler ve yeni arayışlara girdiler.

İtilaf Devletleri, TBMM ordularının Birinci İnönü Savaşı’ndaki başarılarından sonra Anadolu topraklarını Sevr Antlaşması hükümlerine göre paylaşılmasının mümkün olmadığını anladılar. Daha sonra İtilaf Devletleri arasında görüş ayrılıkları ortaya çıktı.

İtilaf Devletleri, TBMM’nin daha fazla güçlenmesine fırsat vermeden bu durumu kendi çıkarlarına göre çözmek istediler. Bunun için Sevr Antlaşması’nın bazı maddelerini değiştirerek Türklere kabul ettirmek amacıyla Londra’da bir konferans toplamaya karar verdiler.

Londra Konferansı’na katılan TBMM heyeti Fransız delegelerle birlikte (1921)

İtilaf Devletleri, Londra Konferansı’na Türk milleti adına Osmanlı Hükûmetini davet ettiler. Gönderilen davette Osmanlı Hükûmetinin temsilcilerinin yanında Mustafa Kemal Paşa’nın veya onun yetki vereceği birinin de bulunmasını istediler. İtilaf Devletleri bu tutumlarıyla, millî hareketi, Türkiye Büyük Millet Meclisini ve Birinci İnönü Zaferi’ni yok saymaya devam ediyorlardı.

Bu durum, Türkiye Büyük Millet Meclisinde görüşüldü ve doğrudan çağrılmadıkça konferansa katılmama kararı alındı. Sonunda İtilaf Devletleri, İtalya aracılığı ile Türkiye Büyük Millet Meclisini de resmen davet etmek zorunda kaldılar. Böylece Türkiye Büyük Millet Meclisinin varlığını doğrudan tanımış oluyorlardı.

Londra Konferansı’na İngiltere, Fransa, İtalya, Yunanistan, Osmanlı Hükûmeti ve Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükûmeti katıldı (23 Şubat 1921). Büyük Millet Meclisi Hükûmetini Dışişleri Bakanı Bekir Sami (Kunduh) Bey, Osmanlı Hükûmetini ise Sadrazam Tevfik Paşa temsil ediyordu. İtilaf Devletleri, konferans başlayınca yine TBMM Hükûmetini yok sayarak ilk sözü Tevfik Paşa’ya verdiler. Tevfik Paşa ise tarihe geçecek bir şekilde Türk milletinin gerçek temsilcisinin Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükûmeti olduğunu belirterek sözü Bekir Sami Bey’e verdi. Bekir Sami Bey, millî davayı anlatarak Türk halkının bağımsız ve özgür yaşama isteğini belirtti. Ancak İtilaf Devletleri, Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükûmeti temsilcilerinin bu haklı isteklerini kabul etmediler. Bu gelişmeler üzerine konferans anlaşma sağlanamadan dağıldı (12 Mart 1921).

Londra Konferansı’nın en önemli sonuçları şunlardır:

  • Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükûmeti, İtilaf Devletleri tarafından resmen tanındı.
  • Avrupa kamuoyunda “Türkler barış istemiyorlar, savaşı uzatıyorlar.” şeklindeki propagandalar etkisiz hâle getirildi.
  • Misakımillî Kararları toplantıda dile getirilerek hangi şartlarda barış yapılacağı bildirildi.
  • Türk milletinin haklı davası, başta Avrupalı devletler olmak üzere, bütün dünya kamuoyuna duyurulmuş oldu.

Yorum yapın