Kan doku, vücutta damar içinde dolaşan hücrelerden ve kan adı verilen tek yönlü akan sıvıdan oluşur. Kan doku, kan hücreleri ve plazma olmak üzere iki bölümde incelenir. Pıhtılaşması önlenmiş kan, santrifüj edilecek olursa kanın şekilli elemanları olan hücreler ağırlıkları nedeniyle tüpün tabanına çöker. Üstte kan plazması adı verilen kısım kalır.
Çöken hücrelerin büyük kısmını alyuvarlar oluşturur. Kanın yaklaşık %41’i alyuvarlardan oluşur. Hematokrit değeri (HCT: kandaki alyuvarların yüzdesi) denilen bu değer bazı hastalıkların tanısında kullanılabilir. Kanın hücresel elemanlarının ve plazma kısmının oranı; yaş, cinsiyet ve başka faktörlere bağlı olarak değişebilir. Alyuvarların üzerinde alyuvarları plazmayla ayıran yaklaşık %4’lük kısım akyuvarları ve kan pulcuklarını içerir.
Kanın taşıma, koruma, düzenleme ve savunma gibi başlıca dört görevi vardır. Kan ilgili doku ve organlara oksijeni, karbondioksidi, metabolik atıkları, kullanılan ilaçları ve hormonları taşır. Pıhtılaşma mekanizmalarıyla hasar gören damardan kan kaybının önlenmesini sağlar. Vücudun su, elektrolit ve pH dengesinin sağlanmasında etkilidir.
Mikroorganizma ve hastalıklara karşı vücudun savunulmasında etkili olur. Yetişkinlerde vücut ağırlığının yaklaşık %7’si kan hacmini oluşturur. Kanın optimum pH’ı 7,4 olup çok dar sınırlar (7,0-7,8) içinde değişebilir.
| Önemli ! Farklı yoğunluklara sahip olan çözelti içindeki maddeleri ağırlıklarına göre çöktürmeye santrifüj denir. |
* Kan Plazması Nedir? Kan Plazmasında Neler Bulunur?
Kan plazmasının yaklaşık %90’ını su, geri kalan kısmını kan plazması proteinleri, aminoasitler, vitaminler, hormonlar gibi organik bileşikler ve inorganik tuzlar oluşturur. Kan plazması ile doku sıvısının iyon bileşimi benzerdir. Kan plazması ile doku sıvısı arasındaki en önemli fark kan plazmasındaki yüksek protein yoğunluğudur.
Kan pıhtılaşırsa kan plazmasındaki pıhtılaşma faktörleri denen proteinler plazmadan ayrılır. Oluşan pıhtının üstündeki sarı renkli berrak sıvıya kan serumu denir.
Kan plazmasında bulunan maddeler ve bu maddelerin görevleri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
——————– o ——————–