İslam dini, toplumda yaşayan insanlar arasındaki adaleti sağlamak için maddi, manevi haklar ve sorumluluklar belirlemiştir. Bu haklar ve sorumluluklar karşılıklıdır.
Toplumda yaşayan insanlar arasında bir iş bölümü vardır. Bu iş bölümünden işçi ve işveren hakları ortaya çıkar. İşçi ve işveren ilişkisi her şeyden önce insani bir ilişkidir. İslam dini, işçi ve işveren ilişkisini sağlam bir ahlaki temel üzerine kurmuştur. İnsani ve adil bir ilişki kurulması ve sürdürülmesi Müslümanın görevlerindendir.
İşverenin hak ve sorumlulukları:
İşçinin ücretini önceden belirler, bunu zamanında ve tam olarak öder. Peygamber Efendimiz(s.a.v.) bu konunun önemini şöyle ifade eder: “İşçiye ücretini alın teri kurumadan ödeyiniz.” (İbn Mace, Rühûn, 4)
İşveren işçiye iyi davranmalıdır. İşveren işçinin özgürlüğünü kısıtlayacak ve sağlığını tehlikeye atacak bir davranışta bulunmamalıdır. Peygamber Efendimiz(s.a.v.) işçileri işaret ederek şöyle buyurur: “Onlar sizin kardeşleriniz olup Allah onları sizin sorumluluğunuz altında kılmıştır. Böyle bir din kardeşi eli altında bulunan kimse, ona yediğinden yedirsin giydiğinden giydirsin. Onlara güçlerinin yetmeyeceği işleri yüklemeyiniz. Şayet yüklerseniz onlara yardımcı olunuz.” ( Buhari, Itk, 16)
İşveren, işyerinin güvenliğini sağlamak zorundadır. İşçilerin hayatını tehlikeye atacak bir durum olmamalıdır. Günümüzde işyeri kaynaklı kazalar olmaktadır. İşveren, işçinin iş güvenliğini düşünerek iş ortamını güvenli hale getirmelidir. İşçilerin çalışma saatinden fazla çalıştırılması veya zorla alıkonulması da dinî açıdan kul hakkı olduğu gibi hukuken suçtur.
İşverenin bir diğer sorumluluğu, işi ehline vermesidir. Eğer işveren devlet kurumu veya vakıf ise bu daha önemli bir hale gelir.
İşçinin hak ve sorumlulukları:
İşçi kendisine emanet edilen işi gerektiği şekilde yapmalıdır. Müslüman bir kişi işini yaparken özen göstermelidir. Peygamber Efendimiz(s.a.v.) şöyle buyurur: “Allah, kul bir iş yapacağı zaman onu sağlam yapmasını ister.” (Taberânî, Mu’cemü’l Kebir, XXIV, 306)
Ücret, işçinin en temel hakkıdır. İşçi yaptığı iş karşılığında alın terinin karşılığını alması sağlanmalıdır. İşçi kendisine emanet edilen eşyaları korumalı, zarar vermemelidir. Müslümanın en önemli özelliğinin emanete riayet eden kişi olduğu unutulmamalıdır.
İşçi, meşru ihtiyaçları hariç iş saatlerinde çalışmalıdır. İşvereni zarara sokacak başka bir işle meşgul olmamalıdır. İşveren ve işçi birbirlerinin çaresizliğinden yararlanmamalıdır. Birbirlerinin haklarını savunmalı ve adaletli davranmalıdır.