Sosyal hayatın temeli olarak islam, sosyal hayatla ilgili bazı temel ölçüler ve sosyal hayatı olumsuz etkileyen bazı etkenler başlıkları altında islam ve sosyal hayata hızlı bir bakış atalım.
Sosyal Hayatın Temeli Olarak Aile
Anne baba ve çocuklardan oluşan aile, sosyal hayatın temelini oluşturur. Ailelerin birleşmesi ile toplum meydana gelir. Dinî bilgiler ve ahlaki davranışlar aileden öğrenilir. Aile maddi ve manevi yönden çocuklardan sorumludur. Aile yapısı inanç, ahlak, millî değerler, örf ve adet yönünden ne kadar sağlamsa toplumda bu yönlerden o kadar sağlam olur.
Evlilik ve Nikâh: Evlilik olmadan bir aileden bahsetmek mümkün değildir. İslam dini evliliğe önem vermiş ve teşvik etmiştir. Evlilik, insanları birbirini yakınlaştırır ve kaynaştırır. Ailelerin birlikteliğinden akrabalık, hısımlık bağları kurulur.
Eşlerin Karşılıklı Sorumlulukları: İslam dininde eşler birbirine karşı sorumludur ve karıkocanın birbiri üzerinde hakları vardır. Eşler bu haklarını bilmeli ve bunlara saygı göstermelidir. Ailenin ve toplumun huzuru için eşler birbirlerine karşı muhabbetlerini korumalı, sabırlı, anlayışlı, saygılı ve merhametli olmalıdır.
Boşanma, Boşanmanın Bireysel ve Toplumsal Etkileri: Evlilikte bazı beklenmeyen ve eşlerin baş edemeyeceği durumlar da ortaya çıkabilir. Bu durumda eşler boşanma(talak) kararı alabilir. Boşanma esnasında eşler birbirine haksızlık etmemeli adaletli bir şekilde ayrılmalıdır. Boşanmanın eşler ve çocuklar üzerinde psikolojik, sosyal ve ekonomik yönden olumsuz etkileri olduğu gibi tarafların aileleri ve ortak arkadaşları üzerinde bile bu durumun etkileri vardır.
Sosyal Hayatla İlgili Bazı Temel Ölçüler
İslam, sosyal hayatı düzenleyerek bazı kurallar koymuştur. Bu kurallar toplumların devamlılığını ve güvenirliğini sürdürmelerini sağlar. Sosyal hayatta bu kuralların yerine getirilmesine ne kadar önem verilirse dinin hedeflediği ortam sağlanmış olur ve faziletli, örnek bir toplum oluşur
Emniyet ve Güven: Kendisine güvenilen, ihanet etmeyen, sözünde duran ve vefalı insan toplumda düzeni sağlayan en önemli unsurdur. Emniyet ve güven toplumun huzuru için en önemli özelliklerdendir.
Sulh: Bireyler veya toplumlar arasında barış yapma ve anlaşma sağlamayı ifade eder. Sulh yapma ve barış içinde yaşama Müslümanın sorumluluklarından biridir.
Hak ve Adaleti Sağlama: Hak ve adalet toplumsal yaşamın temel ilkelerindendir. Eğer hak ve adaleti gözetmeksek toplumda huzur sağlayamayız.
Kardeşlik: Kardeşlik, toplumda huzuru sağlayan önemli ilkelerden biridir. Müslümanların birbirini sevmesi kardeşliktir. Birbirini seven insanlar birbirinin haklarını gözetirler. Onların haklarına saygılı olurlar. Kardeşlik maddi ve manevi olarak birbirimize destek olmak demektir.
Yardımlaşma ve Dayanışma: Huzurlu ve sağlıklı bir toplum için insanlar, yardımlaşmaya ve dayanışmaya önem vermelidir. İslam, yardımlaşma ve dayanışma ile ilgili emirler ve tavsiyelerde bulunmuştur. Müslüman toplumlarda zekât, sadaka, sadaka-ı cariye ve infak gibi uygulamalar vardır.
Sosyal Hayatı Olumsuz Etkileyen Bazı Etkenler
İslam dininin yasakladığı ve haram kıldığı sosyal hayatı olumsuz etkileyen bazı hususlar vardır.
Ahlaki Yozlaşma: İslam dini, Müslümanların güzel ahlaklı olması ister; Bunun için de bazı emir ve yasaklar koyar. Kur’an’ın koyduğu bu kurallara uyan Müslüman mutlu ve huzurlu olur. Ahlaki yozlaşma, toplumun kuralları çiğnemesi ve kötü davranışlar yapmasıyla ortaya çıkar.
Yalan ve Hile: Allah’ın(c.c.) yasakladığı davranışlardan olan yalan ve hile, toplum düzenini ve huzurunu bozan davranışlardandır. Yalan, bir konuda gerçeğe aykırı söz söylemek anlamına gelir. Doğruluğun karşıtıdır. Hile, aldatmak ve bilerek yanıltmak anlamına gelir. İslam’da her türlü hile yasaklanmıştır.
Tecessüs ve Mahremiyet İhlali: Tecessüs, bir kimsenin özel durumunu merak edip öğrenmek için onun bilgisi ve rızası dışında gizlice araştırmak demektir. İslam dini, kişinin özel ve mahrem hayatının araştırılmasını ve onun açıklanmasını yasaklamıştır. Bu durum kul hakkına girer.
Fitne, Fesat ve Terör: Fitne, bozgunculuk, kargaşa, genel güvenliği bozma ve haksızlık yapma anlamına geldiği gibi münafık ve ikiyüzlü anlamına da gelir. Fitne ve fesat içeren davranışlar aile, akraba ve arkadaşlık ilişkilerini bozar. İslam dini barış dinidir. Bu barış ve huzuru devam ettirecek olan Müslümanlar hiçbir zaman fitne, fesat ve teröre izin vermemelidir.
Yaralama ve Öldürme: İslam dini toplum düzenini sağlamak için bazı ilkeler getirmiş ve önlemler almıştır. Bu sebeple can, mal, nesil, akıl ve din koruma altına alınmıştır. İnsan canının güvenliğinin olmadığı bir yerde huzur ve emniyet olmaz. Yaşama hakkı en temel ve en doğal hakkımızdır. Bütün haklar yaşama hakkının varlığına dayanır.
Zina: Kur’an ve hadislerde zina ve zinaya sebep olacak davranışlar yasaklanmıştır. Toplumda zina sadece kişiyi ilgilendiren bir suç değil, tüm toplumu ilgilendiren bir suçtur.
Alkol ve Madde Bağımlılığı: İslam’da can, akıl, nesil, mal ve din koruma altına alınmıştır. Bunlara zarar verecek her türlü fiil yasaklanmış ve haram kılınmıştır. Akla ve iradeye zarar veren şeyleri de haram kılmıştır. Alkol ve uyuşturucunun en büyük tehlikesi bağımlılık yapmasıdır. Bağımlı insan sağlıklı olmadığı gibi sağlıklı da düşünemez ve iradesini kullanamaz. Alkol ve madde bağımlılığı öncelikle kendimize, ailemize, sevdiklerimize, topluma ve devletimize zarar verir.