Yokluğu hissedilen ve giderilmesi için çaba sarf edilen, giderildiği zaman haz, giderilmediği zaman acı ve üzüntü veren insani duyguya ihtiyaç denir.
İnsan İhtiyaçlarının Temel Özellikleri Nelerdir?
İnsan ihtiyaçlarının temel özelliklerinden bazıları şunlardır:
1- İhtiyaçlar sınırsız ve süreklidir. İnsanın gidermek zorunda olduğu, gidermeyi arzu ettiği çok sayıda ihtiyacı vardır.
Üstelik bu ihtiyaçlar sürekli artma eğilimindedir. Örneğin; beslenme, barınma vb.
2- İhtiyaçların şiddeti tatmin edildikçe azalır. Bu eğilim, özellikle zorunlu dediğimiz beslenme gibi ihtiyaçlarda daha da belirgindir. Örneğin; susayan bir insanın birinci bardak suya olan ihtiyacı, ikinci bardak suya olan ihtiyacından daha fazladır.
3- İhtiyaçları gidermeye yarayan mallar birbirinin yerine geçebilir. İhtiyaçların bir başka özelliği, bir bölümünün tatmin edilmesi ile diğer bir bölümünün tatmininden vazgeçilmesidir. Örneğin, insanlar sinemaya gitmek yerine, futbol maçına giderek boş zamanlarını değerlendirebilirler. Ayrıca insanlar aynı ihtiyacı belirli bir mal yerine başka bir mal ile tatmin yoluna da gidebilirler. Örneğin, zeytinyağı yerine ayçiçeği yağı kullanılabilir.
4- İhtiyaçlar sürekli artma eğilimindedir. Bu artma eğilimi toplumların içinde bulunduğu sosyal, kültürel ve ekonomik duruma göre değişir. Örneğin ekonomik gelişmelerdeki artışla insanların normal cep telefonlarından akıllı telefonlara yönelmesi gibi.
İhtiyaçlar, kesin bir sınır olmamakla birlikte zorunlu, sosyal-kültürel ve lüks ihtiyaçlar olarak da gruplandırılabilir. Çünkü her insanın ihtiyaca verdiği önem farklıdır. Kimi için zorunlu olan bir ihtiyaç bir başkası için lüks ihtiyaçlar grubuna girebilir.
İhtiyaçların Sınıflandırılması
* Zorunlu ihtiyaçlar, insanların yaşam-larını sürdürmek için mutlaka tatmin etmek durumunda oldukları ihtiyaçları ifade eder. Beslenme, giyinme, uyuma gibi.
* Sosyal-kültürel ihtiyaçlar, karşılanması yaşamsal olmayan ancak tatmin edildikçe haz veren ihtiyaçlardır. Kitap okuma, sinema ya da tiyatroya gitme gibi.
* Lüks ihtiyaçlar ise zorunlu ve kültürel ihtiyaçlarını yeterince karşılayan insanların duydukları ihtiyaçlardır. Yat gibi.
İhtiyaçların zorunlu, sosyal-kültürel ve lüks ihtiyaç şeklinde ayrımı toplumdan topluma, zamandan zamana ve çeşitli gelir gruplarına göre farklılık gösterir. Aşağıda zorunlu, kültürel, lüks ihtiyaçlarla ilgili bazı görseller yer almaktadır.
