Sivas Kongresi kararlarından biri de bütün yurtta faaliyet gösteren Kuvayımilliye örgütleri ile Müdafaayıhukuk cemiyetlerinin bir çatı altında toplanmasıydı.
Bu yeni kuruluşa, “Anadolu ve Rumeli Müdafaayıhukuk Cemiyeti” adı verilmişti. Türkiye Büyük Millet Meclisi açıldığında meclis üyelerinin çoğu bu kuruluşa üye idi. Zaman içinde Mecliste, Mustafa Kemal’e muhalefet eden bir grup milletvekili ortaya çıktı.
Mustafa Kemal’in liderliğini yaptığı Anadolu ve Rumeli Müdafaayıhukuk grubuna birinci grup, onun görüş ve düşüncelerine karşı çıkanlara ise ikinci grup adı verildi. Türkiye Büyük Millet Meclisi, Kurtuluş Savaşı’ndan sonra yeniden seçime gitme kararı aldı.
Mustafa Kemal, seçimlerin yapılmasını ve daha demokratik bir meclisin kurulmasını arzu ediyordu. 9 Eylül 1923’te ilk adım olarak Anadolu ve Rumeli Müdafaayıhukuk Cemiyetinin tarihî görevini tamamlamasından dolayı, bu cemiyetin siyasal bir kurum hâline dönüştürülmesine karar verildi.
Bu yeni partinin adının Halk Fırkası olması benimsendi (9 Eylül 1923). Böylece Atatürk’ün gerçekleştirmeyi düşündüğü çok partili yaşam için ilk adım atılmış oldu. Halk Fırkasının çalışma ilkeleri belirlendi. Bu ilkelerin bazıları şunlardır:
- Egemenlik millete aittir.
- TBMM’nin üstünde bir güç yoktur.
- Bütün yasaların yapılmasında ve uygulanmasında millî egemenlik esasları içinde çalışılacaktır.
- Saltanatın kaldırılması hakkındaki karar, değişmez ilkedir.
Yeni partinin hedefleri arasında yapılacak işlerin bu program dâhilinde hayata geçirilmesi vardı. İlk iş olarak Osmanlı Devleti’nden kalma çağ dışı yasalar süratle kaldırılacaktı. Diğer yandan ulaşım hizmetlerinin ülkenin her yanına götürülmesi için demir yolu yapımına hız verilecekti.
Ayrıca tarımsal alandaki gelişmelerin önündeki bütün engeller kaldırılacaktı. Birinci Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı’ndan dolayı uzun tutulan askerlik süresi kısaltılacaktı. Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk siyasal partisi olan Halk Fırkasının genel başkanlığına Mustafa Kemal seçildi.
Halk Fırkasının kısa zamanda ülke genelinde teşkilatlanması için Anadolu ve Rumeli Müdafaayıhukuk cemiyetlerinin bütün şubeleri, bu partinin il ve ilçe başkanlıklarına dönüştürüldü. Halk Fırkasının adı cumhuriyetin ilanından sonra 10 Kasım 1924 tarihinde Cumhuriyet Halk Fırkası olarak değiştirildi.
Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk siyasal partisi olan Cumhuriyet Halk Fırkası, bütün milletin desteğini almış siyasal bir kuruluştur. Atatürk’ün yaptığı bütün yenilikler ve inkılaplar bu partinin programı doğrultusunda gerçekleştirilmiştir. Yine partinin programında yer alan Atatürk ilkelerinin tümü bu parti aracılığıyla uygulanmış ve halk tarafından benimsenmiştir.
Atatürk’ün en büyük hedefi Türkiye’yi çağdaş bir hukuk devleti hâline getirmek ve demokratik düzene bir an önce geçmekti. Bu amaçla 1931 yılında gerçekleştirilen Cumhuriyet Halk Fırkası Kurultayında cumhuriyetçilik, milliyetçilik, halkçılık, devletçilik, laiklik ve inkılapçılık ilkeleri oluşturularak partinin programı yeniden düzenlendi.
Parti bütün sosyal, siyasal, ekonomik ve kültürel çalışmalarını bu eksende yürütmeye başladı. Ancak bu demokratik bilincin uzun bir zaman almasından dolayı 1950 yılında yapılan serbest seçimler sonucu Demokrat Parti tek başına iktidara geldi. Cumhuriyet Dönemi’nin bu ilk siyasal partisi böylece seçimleri kaybetmiş oldu.