Sanayi-i Nefise Mektebi’nin açılışıyla heykel, resmen eğitim konusu olmuştur.
Yurt dışında heykel eğitimi alan Osman Efendi (1855-1914) bu okulda öğretmenliğe başlar. İlk defa meslek eğitimi için Sanayi-i Nefise Mektebi’ne giren, büstlerinde klasik özellikler gösteren Türk Heykeltıraşı İhsan Özsoy’dur. Bunun ardından İsa Behzat, M. Tahir Tomruk ve Nijad Sirel gelir.
Cumhuriyet Döneminin ilk anıtları ve alan heykelleri yabancı sanatçılar eliyle gerçekleştirilmiştir. Türkiye’de önemli eserlere imza atan yabancı sanatçılar Heinrich Krippel (Henrih Kiripel), Pietro Canonica (Piyetro Kanonika), Rudolp Belling (Rudolf Bellin)’dir.
Heinrich Krippel (Henrik Kiripel) (1883-1945): Heykeltıraş, bakır oymacı ve ressam Avusturyalı Krippel, 1925 yılında Atatürk heykelleri yapmak üzere Türk Hükümeti’nin davetlisi olarak Cumhuriyetin ilanından sonra ülkemize gelmiştir.
Türkiye’deki ilk eseri 1926 tarihli İstanbul Sarayburnu Atatürk Heykeli’dir. Önemli eserleri arasında Konya Atatürk Anıtı Ankara Ulus Meydanı Atatürk Anıtı, Samsun Atlı Atatürk Anıtı bulunmaktadır.
Pietro Canonica (Piyetro Kanonika) (18691962): Ülkesinde atlı heykellerdeki ustalığı ile adını duyurmuş ünlü heykeltıraş, Ankara Etnografya Müzesi’nin önündeki Atatürk heykelinde asker giysileriyle ata binmiş Atatürk’ü gösterir. Heykel kaidesinin sol tarafında Ankara’da güneşin doğuşu, sağda ise savaş alanı kabartması bulunmaktadır. Tunç ve pembe mermerin birlikte kullanıldığı İstanbul Taksim Cumhuriyet Anıtı (Resim 04.05) ve İzmir Atlı Atatürk Heykeli sanatçının önemli eserlerindendir.
Cumhuriyet Dönemi Heykeltıraşları
Ratip Aşir Acudoğlu (1898-1957): Bağımsız Ressam ve Heykeltıraşlar Birliği’nin (1929) kurucularından heykeltıraş, Paris’te eğitim gören ilk Türk heykeltıraştır. Cumhuriyet kuşağının ilk heykeltıraşlarından olan sanatçı, duygulu ve plastik düzeyi yüksek heykeller yapmıştır. Tunç malzemenin anlatım olanaklarını zenginleştiren eserler veren Acudoğlu’nun önemli eserleri arasında Ankara Ziraat Fakültesi’ndeki Atatürk Heykeli, Menemen Kubilay Anıtı ve Fahri Yen’in büstüdür.
Kenan Yontuç (1904-1995): Daha çok, gerçekleştirdiği Atatürk heykelleriyle tanınan sanatçı, Sanayi-i Nefise Mektebini bitirmeden Almanya’ya gitmiş ve çeşitli özel atölyelerde heykel çalışmıştır. Atatürk ile tanışmış ve bir maskını yapmıştır. Kenan Yontuç, başta Atatürk büst ve heykelleri olmak üzere figüratif anlayışla çalışmıştır. Eserlerinin önemli özelliği, biçimlerde izlenen yumuşak geçişlerdir. İstanbul Resim ve Heykel Müzesi’nde Kadın Başı ve Zühdü Müridoğlu Büstü (tunç) bulunmaktadır. Anıt heykelleriyse Çorum, Edirne, Silifke, Mersin, Tarsus, İstanbul (Bakırköy), Amasya, Bilecik, Çankırı ve Kayseri Atatürk heykelleri ile Mersin, İnönü Heykeli, İstanbul Şemsi Paşa Meydanı Atatürk Anıtı, Sarayburnu Parkı Atatürk Anıtı’dır.
Zühdü Müridoğlu (1906-1992): Soyut anlayışın Türkiye’deki ilk ve en önemli temsilcilerindendir. Sanayii Nefise Mektebi’ni bitirdikten sonra Avrupa sınavını kazanarak Paris’e gitmiş, Sorbonne’da estetik, Louvre Müzesi Okulu’nda sanat tarihi derslerini izlemiştir. Özellikle Avrupa’da kaldığı sürede ve dönüşünde gerçekleştirdiği ilk eserlerinde doğa sevgisi ağır basar. Bu dönemde yaptığı portre ve figürleri Türk heykel sanatı içinde figüratif anlayışın en yetkin örnekleri arasındadır. 1948’de yeniden Paris’e giden sanatçı, bu yıllarda soyut sanatı benimsemiştir.
Ali Hadi Bara (1916-1971): Figüratif ve soyut heykellerinin yanı sıra bu alandaki eğitimciliği ile de önem kazanmıştır. Unutulmaz eseri “Havva” 1931’de Müstakil Ressamlar ve Heykeltıraşlar Birliği’nin sergisinde büyük ilgi görmüştür. İkinci kez gittiği Paris’ten dönüşünde figüratif heykelden uzaklaşarak soyuta yönelmiştir. Geometrik nitelikli soyut metal eserlerinde hacim ve yüzey ilişkilerini ustalıkla çözümlemiştir.
Cumhuriyet Dönemi sanatçıları arasında İlhan Koman, Tamer Başoğlu, Hamit Görele, Ali T. Germaner, Erdal Duyar, Sabiha Bengüder, Füsun Onur, Semahat Acuner, Namık Denizhan, Mehmet Aksoy, Saim Bugay, Koray Arış, Seyhun Topuz, Metin Ekiz, Meriç Hızal gibi isimler yer almaktadır.