Çevrenin canlıları etkilediği gibi, canlılar da çevrelerini ve birbirlerini etkiler. Ortamdaki canlı varlıkların tamamına biyotik faktörler denir.
Biyotik faktörler ekosistemdeki nişlerine göre üç grupta toplanır.
Biyotik Faktörler Kaça Ayrılır?
- Üreticiler
- Tüketiciler
- Ayrıştırıcılar
1) Üreticiler
İnorganik bileşiklerden organik bileşik üreterek kendi besinlerini üretebilen canlılardır. Fotosentetik ve kemosentetik canlılar üretici canlılardır. Bu canlılar, tüketicilerin besin ve oksijen kaynağıdır.
Üretici canlılar, ekosistemlerde organik besin maddesini sentezler. Bu nedenle besin zincirinin ilk basamağı üreticilerden oluşur.
Beslenme basamaklarını oluşturan canlıların toplam kütlesine biyokütle denir. |
Üreticiler, yalnız besin maddeleri üretmekle kalmaz, atmosferdeki oksijen ve karbondioksit dengesinin korunmasında da görev alır. Ayrıca toprağın üst bölümlerine tutunarak erozyonu önleme ve toprağı zenginleştirme özellikleri vardır.
Fotosentetik canlıların büyük bir bölümünü bitkiler, su yosunları ve fotosentetik bakteriler oluşturur. Fotosentetik canlılar, güneş ışığını kullanarak inorganik maddelerden organik besin üretirler. Bu canlıların toplam biyokütleleri beslenme basamaklarını oluşturan diğer canlılardan daha fazladır.
Kemosentetik canlılar ise inorganik maddelerin oksidasyonu sonucu elde ettikleri kimyasal enerjiyi kullanarak inorganik bileşiklerden organik besin sentezi gerçekleştirirler.
Kara ekosistemlerinde üretici canlıların çoğunluğunu damarsız sporlu, damarlı sporlu ve çiçekli bitkiler oluşturur. Su ekosistemlerinde ise su yosunları (algler) ve siyanobakteriler hâkimdir.
2) Tüketiciler
İnorganik besinden organik besin üretemeyen ve besin ihtiyacını diğer organizmalardan karşılayan canlılara tüketiciler denir.
Besin kaynaklarına göre tüketiciler üç grupta toplanır. Sadece üreticilerle beslenen canlılara birincil tüketici, üretici ve birincil tüketicilerle beslenen canlılara ikincil tüketici, hem birincil tüketici hem de ikincil tüketicilerle beslenen canlılara ise üçüncül tüketiciler denir.
Birincil tüketiciler otçul (herbivor), ikincil tüketiciler hem etçil hem de otçul (omnivor), üçüncül tüketiciler ise etçil (karnivor) beslenen canlılardır.
Tüketiciler Kaça Ayrılır?
- Birincil Tüketiciler
- İkincil Tüketiciler
- Üçüncül Tüketiciler
3) Ayrıştırıcılar (Saprofitler)
Organik atıkları parçalayarak inorganik maddelere dönüştüren canlılara ayrıştırıcılar (saprofitler) denir. Ekosistemlerin yapısında ve madde döngülerinde ayrıştırıcıların çok önemli görevleri vardır. Bu canlıların faaliyetleri sonucunda maddeler yeniden üreticilerin kullanabileceği inorganik bileşiklere dönüştürülür. Dolayısıyla ayrıştırıcılar doğada oluşabilecek organik kirliliği önler.
Bazı bakteri, mantar ve omurgasız hayvan türleri saprofit canlıları meydana getirir.
Biyotik etmenler arasında madde ve enerji akışı söz konusudur.
—————– O —————–
Popülasyon, Komünite ve Ekosistemler Arasındaki İlişki
başarılı