Bilinç, insanın yaşantılarını, bilgilerini de kapsayan düşünme ve kendini tanıma yeteneğidir. Normal bilinç durumu; uyanıklık hâlini de içine alan, kişinin duyumları, bilgisi, çevreden gelen uyarıcılar, bunların değerlendirilmesi, karar ve düşüncelerinden haberdar olma durumudur.
Bu anlamda normal bilinç durumları, son derece geniş bir zihinsel faaliyeti ve soyutlama işlemini gerektirir. Bilinç ve bilinçsizlik birbirinden kesin sınırlarla ayrılabilen durumlar değildir. Bunlar, bir boyut üzerinde yer alan ve birbirlerinden derecelerle ayrılan durumlardır.
Bilinçliliğin dikkatli uyanıklık, gevşek uyanıklık, hafif uyku gibi farklı düzeyleri vardır. Uyanıklık, duygu ve düşüncelerin farkında olunması hâlidir. Uyanıklık farklı biçimlerde gerçekleşebilir. Dikkatli uyanıklık dikkatin yoğun, davranışların anlamlı ve etkili olduğu uyanıklık hâlidir. Gevşek uyanıklık, gergin olunmayan, sakin ve rahat bir bilinçlilik hâlidir. Hafif uyku evresi ise uyanık olmakla uykuya dalma arasındaki dönemdir.
Bilinçaltı ise bireyin hiç farkında olmadığı bir alandır. Freud’a göre bilinçaltında, tüm ilkel benlik istekleri ve bunlarla sıkı sıkıya bağlı olan düşünceler, davranışlar bulunur. Şema 2. 10’da da belirtildiği gibi bilinçaltını ötekinin konuşması olarak görenler de vardır. Şu an bilincinde olunmayan ancak istenirse hatırlanabilecek türden düşünceler bilinç öncesindedir.