Bilgi Türleri Nelerdir?

İnsanın çevresiyle kurduğu ilişkinin birçok boyutunun olması bizlere onun zorunlu olarak toplumsal varlık olduğunu gösterir.

Toplumsal özne olarak insanı genel varlık kategorisinde yönelmiş olduğu alanlara dair bilgiler oluşturmuştur. Oluşan bilgi türleri alanlara ve kullanılan bilgi elde etme yöntemlerine göre farklı şekilde isimlendirilmiştir.

• Gündelik Bilgi: Tecrübi bilgi de diyebileceğimiz bu düzensiz bilgilerin elde edilmesinin belli bir yöntemi yoktur. Fakat bu bilgiler hayatı kolaylaştırıcı niteliğe sahiptir. Kişisel deneyimlere ve bunların aktarılmalarına dayalıdır. Her insan tarafından sistemsiz biçimde oluşturulabilir.

Birikimler basit bir dille ifade edilip aktarılır. Örneğin bazı hastalıkların tedavi edilmesinde şifalı bitkilerden yararlanılır. Kültürlere göre farklılık gösteren bu bilgiler insanların hayatını kolaylaştırır. Süje-obje ilgisi tecrübe aktıyla kurulur.

• Dinsel Bilgi: Vahiy kaynaklıdır. İnsanın diğer insanlarla, evrenle olan ilişkilerini, yaratıcısına (Mutlak varlık: Tanrı) karşı sorumluluklarını (ibadetlerini) ve toplumla ilgili ahlak kurallarını içeren bilgilerden oluşur. Suje-obje ilişkisinin çok farklı ilgilerle oluştuğu bir bilgi alanıdır. Dinsel bilgilerin vahiy kaynaklı oluşu ve peygamberler aracılığıyla diğer insanlara ulaşması süjenin yöneliş ilgisinin inanç aktıyla kurulmasını gerekli kılar. Bu yönüyle diğer bilgi türlerinden ayrılır.

• Teknik Bilgi: Gündelik bilgiler gibi hayatı kolaylaştıran işleve sahiptir. Mucit olan insanın icatlarından oluşturularak günümüze kadar gelmiştir. İnsan iklimlerin yıpratıcı etkilerinden kendisini korumak amacıyla evini yaparken basit teknik bilgilerden yararlanmıştır.

Başlangıçta el becerisine dayalı aletler yerini daha girift teknik bilgi içeren araçlara bırakmıştır. Bu bilgi günümüze gelinceye kadar birçok aşamadan geçmiştir. Teknik bilgiyi kullanan insanoğlu şimdi ise uzaya araçlar yollayıp bilgileri tasnifleyen teknolojilere sahiptir. Süje – obje ilişkisi beceri aktıyla kurulur.

• Sanat Bilgisi: Güzeli konu edinen bilgidir. Sanat bilgisi, sanatçının duyumlarını ve duygularını kendine özgü yaratıcılık becerisiyle somutlaştırdığı nesnelerden oluşan özgün bilgilerin dünyasıdır. Süje – obje ilgisi beğeni aktıyla kurulur. Sonuçta ortaya çıkan sanat eseri (resim, müzik, şiir vb.) oldukça öznel bir çaba ve özgünlükle ortaya konur, insanların beğenisine sunulur.

• Bilimsel Bilgi: Bu bilginin ayırt edici özelliği gözlem ve deneyle elde edilen bilgilerin birikimsel artışıyla ilerleme ve gelişme göstermesidir. Bilimsel bilgi, kendi içinde “Bilim nedir?” sorusuna verilen cevaplardan oluşan, belli bir yöntemle elde edilmiş bilgilerin düzenli ve sistemli hâle getirilmesi; belirlenmiş bir konu üzerinde etkinlik ve bilgi kümesidir. Bilimsel bilgi türünün konusuna uygun olarak düşünme, algı, anlama ve açıklama aktlarını öncelikli olarak kullanır.

Bilimsel bilgi kendi içerisinde formel, doğa ve insan bilimleri olmak üzere üçe ayrılır.

Formel Bilimler Doğa Bilimleri İnsan Bilimleri
Konusu Soyut olan sayı, sembol, şekil ve kavramlar Doğa ve doğa olayları İnsan ve yaşamı
Yöntemi Tümdengelim Tümevarım Anlama ve Birleşik Yöntem
Örnek Bilimler Matematik, mantık vb. Fizik, kimya vb. Sosyoloji, tarih vb.

• Felsefi Bilgi: Sorgulama bilgisidir. İnsan, içinde yaşadığı toplumsal düzeni, evrenin yapısını, hayatın anlamını ve amacını araştırır; merakını giderecek bilgiler edinir. Elbette bunlar için değişik türde sorgulamalar yapar. Böylelikle felsefi bilgiler oluşturur. Bütünlükçü bir bakış açısı ile oluşan felsefe bilgisi akla ve mantığa uygun olmasından dolayı sistemli ve tutarlı bilgidir. Felsefi bilgi, bilimde olduğu gibi düşünme, algı, anlama ve açıklama aktlarından yerine göre her birini kullanır.

Yorum yapın