Avrupa Birliği (AB) – Uluslararası Ekonomik Kuruluşlar

1951 yılında Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu (AKÇT) kuruldu.1957 ‘de Roma Antlaşması imzalanarak Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) kuruldu.

1967’de Avrupa Topluluğuna dönüşmüş ve 1 Kasım 1993’te yürürlüğe giren Avrupa Birliği Antlaşmasıyla (Maastricht Antlaşması) AB doğmuştur.

AB’nin üç ana ayağı; Maastricht Antlaşması’yla birliğin ekonomik örgütlenmesi olarak yeniden tanımlanan AT, ortak dış politika ve güvenlik politikası, iç güvenlik ve hukuk alanlarında iş birliğini içerir.

Batı Almanya, Belçika, Fransa, Hollanda, İtalya ve Lüksemburg topluluğun ilk üyeleridir. Danimarka, İngiltere ve İrlanda 1973’te, Yunanistan 1981’de, Portekiz ve İspanya 1986’da topluluğa katılmışlardır. Danimarka’ya tam bağımlı bir devlet konumunda topluluk üyesi olan Grönland, özerk bir devlete dönüştükten sonra 1985’te üyelikten çekilmiştir.

Eski Doğu Almanya 1991’de yeniden birleşen Almanya’nın parçası olarak toplulukla bütünleşmiştir. Tümü Avrupa Serbest Ticaret Birliği (EFTA) üyesi olan Avusturya, Finlandiya ve İsveç 1995’te birlik üyesi olmuştur.

AB’nin genişlemesi, yeni üyelerin katılımı ile 1995 yılından sonra da devam etmiştir. 1 Ocak 2004 tarihinde Çek Cumhuriyeti, Estonya, Güney Kıbrıs, Letonya, Litvanya, Macaristan, Malta, Polonya, Slovenya ve Slovakya AB’nin üyesi oldular. AB’nin sonraki genişlemesi, 1 Ocak 2007 tarihinde Bulgaristan ve Romanya’nın katılımı ile gerçekleşti. AB’nin en son genişlemesi, 1 Temmuz 2013 tarihinde Hırvatistan’ın tam üye olarak katılması ile gerçekleşti.

Avrupa Ortak Pazarı ve Birleşik Avrupa kavramları, Batı Avrupa ülkeleri arasında II. Dünya Savaşı’ndan sonraki canlanma döneminde tartışılmaya başlanmıştır. Bu ülkeler, Fransa ve Almanya arasında yakınlaşma sağlamak, katılımcı ülkelerin ekonomilerini bir ortak pazar çatısı altında kalkındırmak, aralarında yeni bir savaş çıkması kaygısını hafifletmek ve zamanla siyasal bir birlik oluşturmak amacıyla 1955’te Sicilya’daki (İtalya) Messina kentinde bir araya gelmişlerdir. Mart 1957’de Roma’da imzalanan antlaşma ile “AET” kurulmuş, 1 Ocak 1958’de işlerlik kazanmıştır.

Avrupa Birliği’nin kuruluş amaçları şunlardır:

Barışın korunması

Bilindiği gibi Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu Fransız-Alman uzlaşmasını, Avrupa’da oluşturulacak yeni bir düzenin temel taşı kabul etmiştir. Bunun nedeni, Avrupa’da savaş olasılığını ortadan kaldırmaktı. Avrupa Birliğinin kurulmasıyla bu, bir düşünce olmaktan çıkıp gerçeğe dönüşmüştür.

Ekonomik amaçlar

Üç topluluk antlaşması ile gerçekleştirilmeye çalışılan Avrupa Birliği düşüncesinin arkasında yatan ekonomik amaçları, daha yüksek yaşam standartları, tam çalışma, ekonomik büyüme, istikrarın artması, topluluk içinde ekonomik etkinliklerin uyumlu olarak gelişmesi şeklinde sıralamak mümkündür. Ayrıca AB, üye ülkelerin ulusal piyasalarını mal, insan ve sermaye faktörlerinin aynen bir iç piyasadaki gibi serbestçe dolaşabildiği geniş bir ortak pazar durumuna dönüştürmeyi amaçlamıştır.

Siyasi amaçlar

Anlaşmalarda yer alan ilkeler ve önlemler, bir ortak pazarın kurulması ve işleyişi ile ilgili olmakla birlikte ekonomik birleşme, başlı başına bir amaç olmayıp siyasal birleşmenin ancak yarı yolu olarak düşünülmüştür. Nitekim siyasal birleşme sürecinin ekonomik birleşmeden geçtiği tarihten bazı örneklerle de destek bulmaktadır.

AB Kurumları

Avrupa Parlamentosu (Yasama Organı): Üye ülkeler tarafından seçilip atanmış üyelerden oluşur. Her ülkeye Avrupa Parlamentosunda belirli sayıda üyelik ayrılmıştır. Bu üyeler ilgili ülkelerde halk tarafından tek dereceli seçimle doğrudan seçilir. Avrupa Parlamentosu, AB’nin yürütme organları durumunda olan Bakanlar Konseyi ile Komisyon’u denetleme görevlerinde bulunur. Ayrıca bütçe ile ilgili yetkileri vardır.

Adalet Divanı (Anayasa Mahkemesi): Üye ülkelerin ortak anlaşmaları ile atanmış yargıç-lardan kurulur. Divan, yalnızca Roma Anlaşması’nın hükümlerine uyulup uyulmadığını denetlemekle görevlidir. Adalet Divanı üye devletleri ve şirketleri ayrıca para cezası ile cezalandırabilme yetkisine de sahiptir.

Avrupa Komisyonu (Yürütme Organı): 28 komisyon üyesinden oluşan Avrupa Birliği politikalarının tasarlayıcısı ve koordinatörü, bir başka deyişle Avrupa Birliğinin yürütme organıdır. Mevzuat önerileri hazırlayıp Avrupa Parlamentosu ve Avrupa Konseyine sunar. Bu organlarca hazırlanan bütçe ve programları uygulamakla yükümlüdür. Avrupa Birliğinin yürütme organıdır.

Avrupa Konseyi (Karar Organı): Avrupa Konseyi AB’nin üst seviye yetkili organıdır. Her üye devletin, devlet veya hükûmet başkanları ya da bakanlar düzeyindeki temsilcilerinden oluşur. Gündemin içeriğine göre toplantılara farklı bakanlar katılır. Konsey’in merkezi Brüksel’dedir. Ancak bazı toplantılar Lüksemburg’ta yapılır.

Yorum yapın