Arkeler Âlemi | Arkelerin Biyolojik ve Ekonomik Önemi

Bakteriler âlemi içerisinde çok ekstrem koşullara dayanıklı prokaryot canlılar olduğu, 1990’lı yıllarda yapılan araştırmalar sonucunda ortaya çıkmış ve bu canlılar bakteriler âleminden ayrılarak arkeler âlemi adı altında toplanmıştır.

Tamamı prokaryot ve tek hücreli canlılardır. (Tablo 3.1)

Tablo 3.1 Bakteri, arke ve ökaryot hücre yapılarının karşılaştırılması

Özellik Bakteriler Arkeler Ökaryotlar
Çekirdek zarı Yok. Yok. Var.
Zarlı organeller Yok. Yok. Var.
Peptidoglikan hücre duvarı Var. Yok. Yok.
Halkasal DNA Var. Var. Yok.
Proteinle kaplı DNA Yok. Var. Var.
90°C ve üzerindeki sıcaklıklarda yaşama Yok. Bazı türlerde var. Yok.

Arkeler âlemi içerisinde çok farklı ekolojik koşullarda yaşayan türler vardır. Bazı arke türleri aşırı tuzlu yerlerde yaşayabilir. Halofil adı verilen bu arke türlerinde kırmızı renkli pigmentler vardır. (Görsel 3.21) Bu pigmentleri sayesinde güneş ışığını emerek fotosentez yaparlar. Bu tür, Tuz Gölü ve Kızıldeniz’de çok bulunur.

Görsel 3.21 Halofil arke (Halococcus salifodinae)
Görsel 3.21 Halofil arke (Halococcus salifodinae)

Bazı arkeler ise aşırı sıcak bölgelerde yaşar. Termofil adı verilen bu arkeler (Görsel 3.22) için 90-121°C arasındaki sıcaklığa sahip yerler ideal yaşam alanlarıdır.

Görsel 3.22 Termofil arke (Staphylothermus marinus)
Görsel 3.22 Termofil arke (Staphylothermus marinus)

Diğer bir arke türü, gerekli enerjiyi üretirken metan gazı oluşturur. Metanojen olarak adlandırılan bu arkelere (Görsel 3.23) fazla oksijen, zehir etkisi yapar.

Hayvan çiftliklerinde, bataklıklarda ve bazı otçulların bağırsaklarında yaşar.

Görsel 3.23 Metanojen arke (Methanosarcina rumen)
Görsel 3.23 Metanojen arke (Methanosarcina rumen)

Arkelerin Biyolojik ve Ekonomik Önemi

Arkelerin birçoğu otçulların bağırsaklarında selüloz sindirimi yaparak canlıya yarar sağlar. Bazıları metan gazı üretir. Bu arkelerden biyogaz üretimi konusunda yararlanılır.

Bazı arkeler metallerin saflaştırılmasında kullanılır.

Arkeler, endüstride zehirli atıkların zehir oranının azaltılmasında kullanılır. Ağır metaller, sentetik ve organik atıklar bakımından aşırı kirlilik içeren yerleri temizleyerek diğer canlılar için de yaşanılabilir hâle getirir.

Yorum yapın