Aile Tipleri Nelerdir? Aile Tiplerinin Özellikleri Nedir?

İnsanların aile oluşturmak için bir araya gelmeleri evlilik ile olmaktadır. Ancak evlilik biçimleri de toplumdan topluma ve zaman içerisinde değişim gösterebilmektedir.

Bunlar ailenin büyüklüğüne, yerleşim yerlerine ve parçalanmış aile özelliğine göre çeşitli şekillerde incelenir. Bunlar;

Büyüklüklerine Göre

Büyüklüklerine göre aile çeşitleri geleneksel ( geniş ) aile ve çekirdek aile olarak ikiye ayrılır.

-> Geleneksel Aile

Genellikle kırsal ya da geleneksel toplumların bir kurumudur. Bu aile tipi kişinin özgürlüğünü kısıtlayıcı ve buna bağlı olarak da toplumsal gelişmeyi engelleyicidir. Geleneksel aile tiplerinde görülen birtakım ortak özellikler;

  • İlişkiler eşitlikçi değildir. Geniş ailenin en önemli özelliği aile içindeki statü farklılığıdır. Yaşlı gençten, ergin çocuktan, erkek kadından daha yüksek konumdadır. Konumu en düşük grup ise gelin gibi aileye yeni katılan kişilerdir.
  • Geleneksel ailede iş bölümü cinsiyete göre yapılır. Kadınlar ev içindeki bütün işlerde, erkekler ise tarlada ve işyerlerinde çalışır. Kız çocukları anneye, oğlan çocukları babaya yardım
  • Geniş ailede eş seçimi ana baba aracı olmaksızın olası değildir. Akraba ve aynı yöreden kişiler ile olan evlilikler çok erken yaşlarda olmaktadır. Evlilikte geçerli nikâh çoğu zaman imam nikâhıdır. Burada ise kadının güvencesi yoktur evlilik tek taraflı olarak bitirilir. Genelde evlenmeler ekonomik değiş-tokuşu gerektirir.
  • Erkek çocuk tercih edilir. Erkek çocuğun eğitimine daha çok önem verilir. Evlenen çocuklar yeni bir ev açma yerine baba evini tercih ederler. Erkek çocuk genelde babanın işini devam ettirir. Toplumsal statüsü, aile ve akrabalık sistemi tarafından belirlenir. Bu aile tipinin çok sık görülmesi yerleşik tarım ve mülkiyet hakkı ile açıklanabilir.
  • Karı-koca ilişkileri belli bir mesafe içindedir. İsimle hitap edilmez. Coşkusal ve duygusal davranışta bulunulmaz. Kadın kocasından hem korkar, hem de
  • Baba genel olarak otoritesini korkuya dayandırır ve çocuklar ile karşılıklı ilişkisini en aza

-> Çekirdek Aile

Modern toplumdaki aile tipidir. Sanayileşmiş çağdaş toplumlarda, özellikle kentlerde geniş aileler yerini giderek küçük ailelere bırakmıştır. Anne, baba ve evlenmemiş çocuklardan oluşan bu küçük ailelere çekirdek aile denir. Çekirdek aile, yalnız birey sayısıyla değil yapısıyla da geniş aileden çok farklıdır. Çekirdek aile, kentlerdeki yaşam ve üretim koşullarına bağlı olarak doğmuştur.

Aile bireyleri, üretimin aile dışında yapılmasından dolayı, ev dışında çalışarak bağımsız hale gelirler. Bu durum, geniş ailedeki katı alt-üst ilişkilerini ortadan kaldırır ve ailede daha eşitlikçi ilişkilerin oluşmasını sağlar. Çocukların bilgi ve beceri edinmelerini, toplumla bütünleşmelerini sağlama işlevini üstlenen aile, bireyin geleceğinin bir parçasıdır. Çekirdek ailelerde görülen özellikler;

  • Aile bireyleri arasında iş bölümü vardır.
  • Kuşaklar arasında özerk ve hoşgörülü ilişki vardır.
  • Çeşitli roller belirlenmiş olmasına rağmen aile üyeleri arasında dayanışma vardır.
  • Aile reisliği genellikle belli bir cinsin tekelinde değildir.
  • Çocuğun sosyal güvence olarak görülme oranı düşmektedir.
  • Çocuk sayısı azalmakta, doğum aralığı uzamaktadır.
Aile Tipleri çekirdek aile
Çekirdek ailenin daha çok modern toplumdaki aile tipi olması

Yerleşim Yerlerine Göre

Yerleşim yerlerine göre aile çeşitleri genel olarak kırsal aile, gecekondu ailesi ve kentsel aile olmak üzere üç bölümde incelenir.

-> Kırsal Aile

Kırsal kesimde kadının eğitim olanaklarından yararlanması çok sınırlıdır. Genelde ilkokulu bitirip evlenmektedirler. Aile, çoğu kez bütün bireylerin birlikte çalışıp birlikte ürettikleri ekonomik bir birimdir. Bu tip ailede kadın, yakın akrabaları dışında genellikle kimse ile görüşmemekte, ekonomik etkiye çok büyük oranda katıldıkları halde, ekonomik bağımsızlıktan habersiz, çoğunlukla parasız çalışan emekçiler durumundadır.

Aile Tipleri kırsal aile
Kırsal kesimde kadınların evde yaptıkları üretimle aile ekonomisine katkıda bulunması

-> Gecekondu Ailesi

Geniş ve çekirdek aile özelliklerini birlikte taşıyan bir aile biçimidir. Kırsal alanda nüfusun çoğalması toprağın yetmemesi, işsizlik ve geçim sıkıntısının başlaması nedeni ile köyden kente göç hızlanmıştır. Köyden kente göç eden aileler çekirdek aile görünümündedir. Fakat geniş aile özelliklerini korumaktadır. Ayrıca bu aileler düzensiz kentleşme nedeni ile yaşamlarını olumsuz bir çevrede sürdürmektedirler. Gecekondu ailesinin özellikleri;

  • Bozulan bir hiyerarşi söz konusudur. Geniş aile özelliği de taşıdığı için evde söz sahibi aile reisidir. Kadın da çalıştığı ve ekonomik özgürlüğü olduğu için ailede söz sahibi olmaktadır.
  • Geniş ailede olduğu gibi erkek çocuğa sahip olma isteği fazladır. Çünkü erkek çocuk aile için yaşlılık, işsizlik ve emeklilik durumunda sosyal güvence olarak görülmektedir. Bunun yanında erkek çocuk küçük yaşta çalışmaya başladığı için aileye maddi katkı da sağlamaktadır.
  • Kız çocuk, evde anneye yardımcıdır. Anne çalışıyor ise evin bütün işlerinden sorumlu olmaktadır. Ekonomik bir bağımsızlığı söz konusu olmadığı için ailede söz hakkı yoktur.
  • Kentli çekirdek aileden farklı olarak aşırı doğurganlık söz konusudur. Aile bağlarının kuvvetlenmesi, devamlılığın sağlanması nedeni ile doğurganlık fazladır.
  • Hem dini hem resmi nikâh görülür.

-> Kentsel Aile

Tarımdan tamamen kopmuş, işçi, memur, esnaf aileleridir. Kentlerde yaşayan  ailelerde kadın eğitim olanaklarından yararlanmakta, sosyal çevresi genişlemekte ve üretken konuma geçmektedir. Kadınlar yasal haklarını daha iyi bilmektedir. Aile bireyleri arasında paylaşma ve iş bölümü yaygın olarak görülmekte, bu da aile bireylerini birbirlerine daha çok yaklaştırmaktadır

Aile Tipleri kentsel aile
Kentsel aile yapısının daha çok çekirdek aile tipi olması

Parçalanmış Aile

Ölüm veya ayrılık nedeniyle bölünmüş ailelerdir. Böyle ortamlarda büyüyen çocuklarda değişik uyum sorunları ortaya çıkabilir. Anne veya babadan yoksun genç, benliğini ve kimliğini bulmada zorlanır.

Yorum yapın