Çocuğun en mutlu olduğu yer kendi ailesidir. Annenin şefkati, babanın sevgisi, kardeşlerin desteği çocuğa doyumsuz bir huzur verir. En olumsuz bir aile, ailesizlikten daha iyidir. Çocukların başarısı ve toplumun huzuru için aile desteklenmelidir.
Çocuğun sağlıklı yetişmesi, düzenli bir eğitim alması ve hayatında başarılı olması için, huzurlu bir aile ortamına ihtiyacı vardır. Çocukların düzenli eğitim almalarında ve onların istenilen biçimde yetiştirilmelerinde aile fertlerinin ayrı ayrı görev ve sorumlulukları vardır. Bu görev ve sorumluluğun büyük bir kısmını anne ve baba üstlenir. Babaanne, anneanne ve dedeler ise zaman zaman bu sorumluluğa ortak olurlar.
Ailedeki diğer büyük kardeşler de, çocuk eğitiminde bu sorumluluğu paylaşan diğer bireylerdir. Anne ve Babanın aile içinde ayrı görev ve sorumlulukları olmakla beraber bazı ortak görev ve sorumlulukları da vardır, Bunlar;
- Anne baba çocuklarının kendi modelleri olmadığı kardeşlerinden ve arkadaşlarından farklı, bağımsız, kendine özgü zekâ ve kişilik özellikleri olan bir birey olduğu gerçeğinden hareket
- Anne ve babanın çocuklarına, “uygun olan davranışı” ya da neyin doğru neyin yanlış olduğunu öğretebilmeleri için, gerek kendi aralarında, gerekse çocuklarına yönelttikleri davranışlarında dengeli, tutarlı ve kararlı olmalıdırlar.
- Anne baba kendi içlerinde barışık, huzurlu birer birey ve sağlıklı birer örnek model olmalıdır.
- Anne ve babanın güvenilir bir çocuğa sahip olabilmeleri için, önce kendilerine, sonra birbirlerine, ardından da çocuklarına güvenmeleri
- Ana-baba çocuğundan yaşı ve yeteneklerine uygun isteklerde bulunmalı, çocuğu hayal kırıklığına uğratacak, yaşının üstünde beklentiler içine girmemelidir.
- Ana-baba, çocuğa sevgi veren, girişimci yeteneğini ve özgüvenini kazanabilmesi için onu destekleyen kişiler olmalıdırlar.
- İdeal anne ve babalar çocuğun ihtiyaçlarını sezen, onlara uygun cevaplar veren, aşırı hoşgörülü veya katı olmayıp, çocuğa karşı esnek bir yaklaşım içinde olan davranışlarında belirli bir devamlılık ve kararlılık sağlayan, karşı çıkmadan önce her zaman çocuğun isteklerini dinleyen ana-babalardır.
1. Anne-Babanın Görev ve Sorumlulukları
Aileyi meydana getiren bireyler konumlarına göre farklı rollere sahiptir. Babanın anneye, annenin çocuklara göre farklı olan konumları, aynı zamanda rollerini ve sorumluluklarını da farklı kılmaktadır.
- Çocuk gelişimi ve eğitimi konusunda kendisini yetiştirmek ve çocuğun gelişim dönemlerinin özelliklerini iyi
- Çocuğun fizyolojik temel ihtiyaçları (yemek, uyku, temiz, barınma, sağlık vb.) ile psikososyal ihtiyaçlarını (sevme, sevilme, ait olma, güvenlikte olma vb ) iyi takip etmek ve zamanında karşılamak.
- 0-3 yaş dönemi anne ile çocuk arasında kurulacak fizyolojik temas ve duygusal ilişki, onunla bütünleşmesi ve çocuğun sağlıklı gelişimi yönünden çok önemlidir. Bu nedenle bu dönemi mümkün olduğunca çocuğu ile geçirmek.
- Çalışan ebeveynler, eve geldiklerinde çocuklarıyla yeteri kadar ilgilenip kaliteli zaman geçirerek, hafta içinde beraber olamadıkları zamanı hafta sonu telâfi etmelidirler.
- Çocuğunun yerine çalışmak, kendini siper etmek yerine ona destek olmak, çocuğunu kendini koruyacak biçimde yetiştirip, onun üzerindeki koruyucu ve kollayıcı olma özelliğini en aza
- Çocuğunun yaşantısından haberdar olmakla birlikte onun özel bir yaşantısı olabileceğini kabul etmek.
- Ebeveynlerin davranışları ile çocuk çok şeyler kazanır. Aile toplumun kurallarını temsil eder. Çocuklar bu kurallar çerçevesinde hareketlerini düzenler. Böylece hem hürriyeti, hem de kuralları tanımış
- Ebeveynler çocuğun her yaştaki ilgi ve ihtiyaçlarını bilmeli, hareket ve tutumlarını buna göre ayarlamalıdır.
- Ebeveynler, çocuğun eğitiminde ve yetiştirilmesinde ortak tutum ve davranışlar geliştirmelidir.
- Ebeveynler çocuklarıyla ilgilenmeli, sosyal ve kültürel aktivitelere katılmalarını desteklemelidir.
- Ebeveynler gerektiğinde çocuklarına yapabileceği basit görevler vererek, çocuklarda karar verme, güven ve sorumluluk duygularının gelişmesine katkıda bulunmalıdırlar.
2. Çocukların Görev ve Sorumlulukları
- Eşyalarını özenle kullanmak, planlı ve düzenli çalışmak
- Parayı tasarruflu harcamak
- Kardeşlerine sevgi ile yaklaşıp onun bazı sorumluluklarını paylaşmak
- Yaşadığı ortamı temiz tutmak, yatağını toplamak
- Ev işlerine katkıda bulunmak
3. Büyükannelerin ve Dedelerin Görevleri
Ülkemizde özellikle şehirlerimizde artık geniş aile, yerini anne baba ve evlenmemiş çocuklardan oluşan çekirdek aileye bıraktıysa da hâlâ aile büyüklerinin (dede, nine) otoritesine dayalı geniş aile geçerliliğini korumakta ve varlığını sürdürmektedir. Dede ve ninenin torunlarıyla yakın teması arttıkça, ana babanın çocuğun eğitimindeki ağırlığı ve etkinliği azalmaktadır. Anne veya baba, dede veya nineyi kırmamak için özen gösterirken, dede veya nine de çocuğa karşı “hayır’ların tümüne karşı “evet” diyerek, aşırı bir hoşgörü içerisindedir. Bu durumda anne babasından olumsuz cevap alan çocuk, soluğu aile büyüklerinin yanında alır ve isteklerine büyük bir ihtimalle kavuşurlar.
Aile büyükleri, torunları tarafından sürekli sevilmek ve ilgilerini canlı tutmak için bu koruyucu tutumlarını sürdürürler. Çocuğun her isteğinin şartsız yerine getirilmesi, onda şımarık ve sorumsuz bir kişilik geliştirmektedir. Bu şekildeki aşırı hoşgörü ve koruyuculuk çocuğun eğitiminde denge ve tutarlılığı ortadan kaldırmaktadır.
Anne ve baba, çocuğun eğitimi ve yetiştirilmesinde birinci derecede yetkili ve sorumlu olmalıdırlar. Gerekirse nine ve dedeye çocuğun eğitimi ve terbiyesinde biraz mesafeli olmaları uyarısı, onları kırmadan yapılmalı ve gereken ortam hazırlanmalıdır. Çocuğun eğitimi, terbiyesi ve yetiştirilmesinde yönetim kesinlikle anne babada olmalıdır. Nineler ve dedeler, çocuk eğitiminde yalnızca destekleyici rol oynamalı, asla anne ve baba görevini üstlenmemelidirler.