1957’den İtibaren Türkiye’de Avrupa Birliği ile İlgili Gelişmeler Nelerdir?

1957 yılında altı Batı Avrupa ülkesinin ekonomik ve siyasal bütünleşmeyi (entegrasyonu) amaçlayarak kurdukları, Avrupa Ekonomik Topluluğuna katılma iradesini daha 1960’lı yılların başında ortaya koyan Türkiye, henüz bu hedefini gerçekleştirememiştir.

1 Kasım 1993’te Maastricht Antlaşması’nın yürürlüğe girmesinden itibaren Avrupa Birliği (AB) adını alan bütünleşme hareketi, bu tarihten sonra yeni bir aşama ve dinamizm kazanmıştır. Hırvatistan’ın katılımı sonrasında, AB’nin üye sayısı 28’e ulaşmıştır.

1987 yılında üyelik başvurusunda bulunmuş olan Türkiye ise 3 Ekim 2005’te müzakere çerçeve belgesinin kabulü ile resmen müzakere sürecine başlamaya hak kazanmıştır. Türkiye altı Batı Avrupa ülkesinin bütünleşme hareketine, 31.07.1959 tarihinde üye olmak üzere başvurmuştur.

Türkiye’nin AET ülkeleri ile ekonomik bütünleşme süreci, 12 Eylül 1963 tarihli “Ankara Ortaklık Anlaşması” ile başlatılmış ve 23 Temmuz 1970 tarihli “Katma Protokol” ile pekiştirilmiştir. 1963 tarihli Ankara Anlaşması ile Türkiye’nin AET üyeliği hazırlık süreci başlamıştır. 1 Aralık 1964 tarihinde, tam üyeliği hedefleyen Ortaklık Antlaşması’mn yürürlüğe girmesinden başlayarak Katma Protokol’ün yürürlük tarihine (1 Ocak 1973) kadar geçen süre topluluk ile Türkiye arasındaki ekonomik farkları azaltmaya yönelik Hazırlık Dönemi’dir. Hazırlık Döneminde, Türkiye topluluğa karşı bir yükümlülüğe gitmemiştir. Türkiye’nin sanayi ürünlerine uyguladığı gümrük tarifelerindeki indirim’ geçiş dönemi olarak adlandırılan 1973-1995 döneminde yapması gerekiyordu. Türkiye bu dönemleri sanayi ‘ürünlerinde gümrük indirimleri ve ticarette liberalleşme ile birlikte ekonomisini, hukuki mevzuatını ve siyasal yapısını AET ile uyumlaştırma çalışmaları ile geçirmesi gerekiyordu.

Türkiye’nin, hazırlık ve özellikle geçiş dönemlerini çok başarılı geçirdiğini söylemek mümkün değildir. 1970’li yılların ikinci yarısından itibaren yaşanan ekonomik ve politik istikrarsızlık, büyüyen dış açıklar ve ödeme güçlükleri ekonomik gelişmeyi kesintiye uğratmıştır. 1980 yılı başından itibaren topluluk ile ilişkiler sıklaştırılmış. Türkiye, 14 Nisan 1987 tarihinde Ankara antlaşmasından bağımsız olarak ve söz konusu antlaşmada öngörülen dönemlerin ve süreçlerin tamamlanmasını beklemeden Avrupa Topluluğuna üyelik için başvurusunu yapmıştır. “2002 yılından günümüze kadar geçen sürede Euro bölgesine yedi ülke daha dahil olmuştur. Bu ülkeler; Slovenya, Slovakya, Malta, Letonya, Güney Kıbns ve Estonya ve Liwanya’dır.”

Üstün çaba ve gayretler sonucu, 3 Ekim 2005 tarihinde müzakereler resmen başlatıldı. Türkiye’nin AB’ye üyelik süreci hala devam etmektedir. Bu dönemde Türkiye; ekonomisini, idari, sosyal ve siyasal sistemini, AB normlarına uyumlu hale getirmek için gerekli iyileştirmeleri yapma yükümlülüğüne girmiştir.

Bilgi Notu

Avrupa Ortak Para Birimi: Avro (Euro)

Avrupa Birliğinin 12 ülkesi (Belçika, Almanya, Yunanistan, İspanya, Fransa, İrlanda, İtalya, Lüksemburg, Hollanda, Avusturya, Portekiz ve Finlandiya) 1 Ocak 2002 tarihinden itibaren kendi ulusal para birimleri yerine ortak bir para birimi olan “Euro” kullanmaya başlamışlardır. 1 Mart 2002 tarihinde ise “Euro” bu ülkelerdeki tek yasal para birimi hâline gelmiştir. 2002 yılından günümüze kadar geçen sürede Euro bölgesine yedi ülke daha dâhil olmuştur. Bu ülkeler; Slovenya, Slovakya, Malta, Letonya, Güney Kıbrıs Rum Kesimi, Estonya ve Litvanya’dır.

Danimarka, İsveç, Birleşik Krallık, AB üyesi olduğu hâlde Euro bölgesine katılmamıştır. Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Hırvatistan, Macaristan, Polonya ve Romanya uygun kriterleri karşılamaları durumunda Euro bölgesine katılması beklenen AB ülkeleridir.

Türkiye’nin Avrupa Birliği üyeliğine hazırlanmasına yönelik çalışmalar çerçevesinde; kamu kurum ve kuruluşlarının yapacakları hazırlık ve çalışmalarda iç koordinasyon ve uyumun plan ve programlara uygun olarak yönlendirilmesini ve yürütülmesini sağlamak üzere, 4 Temmuz 2000 tarihinde “Avrupa Birliği Genel Sekreterliği” kurulmuştur. Avrupa Birliği Genel Sekreterliği, 29 Haziran 2011 tarihinde, Avrupa Birliği Bakanlığı adını almıştır.

Yorum yapın