1923-1932 Yılları Arasında Türkiye-Yunanistan İlişkileri

Lozan Barış Görüşmelerinden önce Türkiye’deki Rumlarla Yunanistan’daki Türklerin mübadelesi (değiş-tokuş) öngörülmüştü.

Türkiye, özellikle Millî Mücadele Dönemi’nde bir kısım işgalci güçlerle hareket eden Rumların Yunanistan’a gönderilmesine karar vermişti. Yer değiştirmeyi gerçekleştirmek amacıyla 30 Ocak 1923 tarihinde bir sözleşme imzalandı.

Atatürk ve Yunanistan Başbakanı Venizelos (Ressam: Rahmi Pehlivanlı)

30 Ekim 1918 tarihinden önce İstanbul’da yaşayan Rumlar ile Batı Trakya’da yaşayan Türkler bu sözleşmenin kapsamı dışında tutuldu.

Mübadeleyi gerçekleştirmek üzere Türk ve Yunan temsilcilerinin de hazır bulunacağı bir uluslararası karma komisyon, 1923 yılının Ekim ayından itibaren çalışmalarına başladı. Ancak her iki taraf arasında “yerleşik (etabil)” ifadesinin kapsamı ve uygulanması konusunda sorunlar yaşanmaya başlandı.

Yunanistan, İstanbul’da yaşayan Rumların tamamını “yerleşik” olarak kabul ettirmeye çalışırken Batı Trakya’daki Türklerin Balkan Savaşları sırasında göç etmiş olduklarını ileri sürerek Türkleri Anadolu’ya göndermek istiyordu. Türkiye ile Yunanistan arasında ortaya çıkan bu sorunun çözüme kavuşturulması için Milletler Cemiyetine başvuruldu.

Burada yapılan görüşmeler sonucunda soruna bir çözüm bulunamadı. Bu gelişme üzerine Yunanistan, yüzyıllardır Batı Trakya’da yaşayan Türkleri göçe zorlamak için onların bütün mallarına el koydu ve Türklere ait yerlere Türkiye’den göç eden Rumları yerleştirdi. Yunanistan’ın bu politik uygulamalarına karşı Türkiye de İstanbul’da yaşayan

Rumların mallarına el koyarak misillemede bulundu. Yaşanan bu olaylar Türkiye ve Yunanistan arasında büyük bir gerginliğe neden oldu ve iki ülke savaşın eşiğine geldi. Daha sonra yapılan görüşmeler neticesinde Türkiye ile Yunanistan arasında 10 Haziran 1930 tarihinde diplomatik görüşmeler yeniden başladı.

İki ülke arasında yerleştikleri tarihe bakılmaksızın İstanbul’da yaşayan Rumlarla Batı Trakya’da yaşayan Türklerin, nüfus değişiminin dışında tutularak yaşadıkları yerlerde kalmaları kabul edildi. Bu çözüm aynı zamanda Türk-Yunan ilişkilerinin düzelmesinde ve ileride Balkan Paktı’nın kurulmasında da önemli rol oynadı.

1930 yılında kabul edilen antlaşma ile Türk-Yunan ilişkilerinde yeni bir dönem başlamış oldu. Türk Hükûmetinin daveti üzerine Venizelos, 29 Ekim 1930 tarihinde Türkiye’yi ziyaret etti. Daha sonra Başbakan İsmet İnönü’nün 1931 yılında Yunanistan’a gitmesi ile iki ülke arasındaki siyasal ilişkiler iyice geliştirildi.

Yorum yapın